سهمیه بندی بنزین تغییر می کند؟
مصرف بالای بنزین در سال‌های اخیر باعث شده است که تراز مثبت بنزینی کشور شروع به کاهش کند و در سال ۱۴۰۱ به صفر برسد. از اواسط سال ۱۴۰۲ نیز کشور با ناترازی منفی بنزین مواجه شد و در نهایت شاهد واردات بنزین به میزان ۶ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۳ هستیم.
مصرف بی‌رویه و قاچاق بنزین به دلیل مدل اشتباه سهمیه‌بندی بنزین، باعث می‌شود که در سال آینده میزان واردات بنزین نیز افزایش یابد. برای حل این معضل، باید به سمت اصلاح الگوی مصرف و تغییر در شیوه توزیع یارانه بنزین حرکت کنیم.
اجرای سهمیه بنزین برای هر نفر، رویکردی نوآورانه برای حل مشکل کمبود بنزین در کشور است. با تخصیص مقدار مشخصی بنزین به هر فرد بر اساس الگو بهینه مصرف، قیمت یارانه‌ای بنزین برای مصارف شخصی بهینه حفظ خواهد شد و از طرفی، مصرف غیرمعقول بنزین در سفرهای شخصی و ترددهای فردی کاهش خواهد یافت. این امر به طور مستقیم منجر به کاهش قاچاق بنزین خواهد شد.
یکی از مزیت‌های اصلی سیاست توزیع سرانه‌ای بنزین و اعطای سهمیه بنزین مبتنی بر بنزین به نفر، افزایش عدالت در توزیع یارانه‌ها است. با ارائه مقدار ثابتی بنزین به هر فرد، صرف نظر از درآمد یا وضعیت مالکیت خودرو، تضمین خواهد شد که یارانه‌های بخش بنزین به طور عادلانه تخصیص داده می‌شود. افرادی که فاقد مصرف بنزین یا دارای مصرف بنزین بهینه هستند و سهمیه اعطا شده به خود را به طور کامل مصرف نمی‌کنند، از عوائد نقدی مستقیم فروش سهمیه بنزین به نفر خود بهره‌مند خواهند شد. در نهایت، اجرای بنزین به نفر منجر به کاهش ضریب جینی و نابرابری درآمدی خواهد شد و در نتیجه، عدالت اجتماعی در داخل کشور ارتقا خواهد یافت.
سیاست سرانه بنزین بر مصرف غیربهینه خودروها و سفرهای شخصی با خودروهای تک سرنشین تأثیر بسزایی خواهد داشت. در پایتخت کشور و شهر تهران، بیش از ۸۰ درصد خودروهای عبوری، خودروهای تک سرنشین هستند که منجر به ترافیک، افزایش مصرف سوخت و آلودگی محیط زیست می‌شوند. اجرای سهمیه بنزین به ازای هر نفر به طور آنی مسئله مصرف غیربهینه خودروها را حل خواهد کرد و ترافیک را نیز کاهش خواهد داد.
با انتقال مستقیم عوائد نقدی حاصل از فروش سهمیه بنزین هر نفر به جیب شخص، صرفه اقتصادی بهینه‌سازی مصرف بنزین افزایش خواهد یافت. اجرای بنزین به نفر باعث صرفه جویی در مصرف بنزینی افراد جهت اخذ عوائد حاصل از فروش سهمیه بنزین هر شخص خواهد شد و در کل افزایش بهره وری را حاصل می‌کند. با تشویق افراد به مصرف عاقلانه تر بنزین و جلوگیری فعالانه از مصرف بی رویه، عوائد نقدی مردم حاصل از بهینه‌سازی مصرف بنزین حاصل خواهد شد و از محل کاهش مصرف بنزین به ناترازی بنزین نیز کمک خواهد شد و واردات بنزین و هدررفت منابع ارزی کشور را نیز کاهش خواهد داد.
برای اطمینان از موفقیت سیاست بنزین به نفر، مهم است که دولت حمایت و منابع کافی را برای اجرای آن فراهم کند. این رویکرد مبتنی بر ایجاد سهمیه مبتنی بر پیمایش برای کلیه خودروهای فعال در صنعت حمل و نقل است به نحوی که هیچ هزینه اضافی برای مصرف در صنعت حمل و نقل ایجاد نشود و از طرف دیگر باید از تمامی عوائد حاصل از اخذ عوارض بر صادرات بنزین از صادرکنندگان قانونی بنزین در پی اجرای این مدل جدید اعطای سهمیه بنزین را نیز در زمینه گسترش زیرساخت‌های حمل‌ونقل در کل کشور به کار گیرد.
تعیین سهمیه ماهیانه ۳۰ لیتری بنزین برای هر نفر در ایران بیانگر رویکردی جسورانه و نوآورانه برای رفع مشکل کمبود بنزین کشور است. این سیاست با ایجاد صرفه اقتصادی در زمینه بهینه‌سازی مصرف و کاهش مصرف شخصی غیرمتعارف بنزین با تکیه بر جلوگیری از تک‌سرنشینی و حذف قاچاق سوخت موجب ایجاد تغییرات مثبت قابل توجهی برای کشور خواهد داشت.
