روش محاسبه سبد معیشت فعلی اشتباه است و نیاز به تغییر دارد. با اصلاح آن، سبد معیشت حداقل ۲۵٪ بیشتر از رقمی خواهد بود که در جلسات شورای‌عالی کار مورد چانه‌زنی قرار می‌گیرد.
هر ساله، دستمزد کارگران در شورای‌عالی کار تعیین می‌شود. با این حال، از متن قانون کار این گونه برداشت می‌شود که دستمزد فقط یک بار در سال تعیین می‌شود، در حالی که هزینه‌های دیگر در طول سال چندین بار افزایش می‌یابد. برخی معتقدند روش محاسبه دستمزد و هزینه سبد معیشت باید تغییر کند، زیرا تعیین دستمزد با روش فعلی همچنان به عقب‌ماندگی مزدی کارگران منجر خواهد شد.
روش محاسبه سبد معیشت که پیش‌نیاز ورود به مباحث مزدی شورای‌عالی کار است، مورد انتقاد قرار گرفته است.
کاهش سهم خوراکی‌ها از سفره خانوار
رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگری کشور معتقد است: مطابق آمارهای بانک مرکزی، خانوار ایرانی در گذشته ۴۰درصد دستمزد خود را صرف خوراکی‌ها می‌کرد. اما اکنون با توجه به گرانی‌ها، این رقم به ۲۵درصد رسیده است. به عبارت دیگر، سفره جامعه کارگری کوچکتر شده است.
این مسئله نشان می‌دهد که خانوارها در مقایسه با سال‌های گذشته درصد کمتری از درآمد خود را برای تأمین این اقلام هزینه کرده‌اند.
این کاهش سهم می‌تواند علاوه بر کاهش تورم خوراکی‌ها، به دلیل واقعی نبودن دستمزد سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲ باشد.
تورم خوراکی به معنای افزایش قیمت کالاها و خدمات مرتبط با مواد غذایی است که یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصادی در جوامع مختلف محسوب می‌شود.
این نوع تورم معمولاً زمانی رخ می‌دهد که هزینه‌های تولید، توزیع و فروش مواد غذایی در یک کشور به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه، حمل‌ونقل یا تغییرات اقلیمی افزایش یابد. دولت‌ها در ابتدای هر سال مبلغی را به‌عنوان حداقل دستمزد تعیین می‌کنند تا به بهبود شرایط معیشتی خانوارها کمک کنند. با این حال، به‌رغم ثبات این مبلغ، تورم به‌طور مداوم در حال افزایش است که این موضوع موجب کاهش قدرت خرید خانوارها می‌شود.
رشد تولید با افزایش قدرت خرید کارگران محقق می‌شود
بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران کشور با اشاره به اینکه رشد تولید با افزایش قدرت خرید کارگران محقق می‌شود، گفت: گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که کارگران برای کسب درآمد بیشتر به مشاغل کاذب و خدماتی روی می‌آورند.
بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران کشور با اشاره به اینکه سال ۱۴۰۱ علی‌رغم افزایش ۵۷درصدی دستمزد، اما آمارها نشان می‌دهد که حدود ۸۰۰هزار شغل ایجاد شده است، گفت: این آمارها متناسب با آمارهای سازمان تأمین اجتماعی است. اینکه برخی می‌گویند افزایش مزد مانع ایجاد اشتغال می‌شود، دلیل درستی نیست.
وی ادامه داد: پیش‌بینی‌ها برای افزایش مزد امسال این است که تمایل کارگران برای ماندن در شغل کاهش یابد. به‌صورت میدانی در استان مازندران بررسی کردیم که بسیاری از کارگران فعالیت در مشاغل کاذب را پردرآمدتر از اشتغال در یک واحد صنعتی می‌دانند.
بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران کشور با تأکید بر اینکه “پیش‌بینی‌ها بر این است که در سال جاری اشتغال‌زایی منفی را تجربه کنیم.”، افزود: با توجه به افزایش هزینه‌های زندگی و ضرورت تأمین معاش از سوی کارگران، رفتن به سمت مشاغل خدماتی مانند تاکسی‌های اینترنتی و مشاغل کاذب مانند دستفروشی، برای کارگران درآمد بهتری خواهد داشت.
بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران کشور با ابراز اینکه رشد تولید با ایجاد تقاضای واقعی در بازار محقق می‌شود، اظهار داشت: زمانی تقاضای واقعی در بازار بروز می‌کند که قدرت خرید مردم افزایش یابد. نزدیک به ۶۵درصد جمعیت کشور را کارگران تشکیل می‌دهند، بنابراین در صورتی که قدرت خرید کارگران افزایش یابد، به‌عبارتی رونق تولید محقق می‌شود، پس می‌توان گفت رونق تولید بستگی زیادی به افزایش قدرت خرید کارگران دارد.
بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران کشور بیان کرد: حتی اگر تورم مهار شود، باز هم کارگران و بازنشستگان به دلیل هزینه‌های معیشت تحت فشار زیادی هستند. برخی می‌گویند با افزایش حقوق کارگران تورم افزایش می‌یابد، اما سؤالی مطرح است، و آن این است؛ درصورتی که با افزایش حقوق قدرت خرید جامعه کارگری افزایش یابد، افزایش حقوق صرف چه مصارفی می‌شود؟ حقوق و مزایای جامعه کارگری برای مسکن، درمان و هزینه‌های معاش می‌شود؛ بنابراین پس‌اندازی وجود ندارد که بخواهد تورم را افزایش دهد.
بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران کشور با انتقاد از روش محاسبه سبد معیشت کارگران در کشور گفت: هزینه سبد معیشت باید در کشور نه به روش میانگین ساده بلکه باید به روشی کارشناسی‌تر محاسبه شود. با توجه به اینکه در حالت عادی سبد معیشت در شهرهای بزرگ و صنعتی به واسطه سهم بالای بخش مسکن و حمل‌ونقل و غیره نسبت به شهرهای متوسط و کوچکتر بالاست، به طور مثال اگر سبد معیشت شهر تهران ۳۰میلیون، شهرهای متوسط ۲۰میلیون و شهرهای کوچکتر ۱۰میلیون تومان باشد، جمع کردن این سه رقم تقسیم بر سه، مبنای مناسبی نیست، زیرا در این روش، میانگین سه نرخ عدد ۲۰میلیون خواهد شد. اما چون براساس آمار و ارقام، تعداد کارگران شهرهای بزرگ بیشتر از شهرهای متوسط و کوچکتر می‌باشد، می‌بایستی تعداد کارگران آن شهر در رقم سبد معیشت همان شهر یا همان استان ضرب شود و بدین منوال حاصل ضرب به دست آمده در طبقه‌بندی شهرها و استانها تقسیم بر کل کارگران کشور شود. قطعاً در این روش، رقم میانگین سبد معیشت حداقل ۲۵٪ بیشتر از رقمی خواهد بود که در جلسات شورای‌عالی کار در مورد آن چانه‌زنی می‌شود.
وی گفت: با اینکه از گذشته تاکنون کارگران مسئول ناکارآمدی دولت‌ها و مسئولین مربوطه و نیز رکود اقتصاد بازار و تورم نبوده‌اند، اما همواره هزینه چالش‌های بالا را از جیب خود پرداخت نموده‌اند.
امیدواریم مسئولین مربوطه در تصمیم‌گیری‌های خود عملگرایانه برای حل چالش‌های بیش از نیمی از جمعیت کشور تلاش کنند.
