«تبری» به معنای توهین به اعتقادات دیگران نیست
## جایگاه وحدت در اندیشه و سیره امام علی (ع)
نوگرایی در جهان اسلام، ابعاد گوناگون زندگی مسلمانان را متاثر ساخت. از جمله می‌توان به توجه دوباره به منابع اصیل اسلامی و تفسیر و بازخوانی آنها در پرتو نیازهای روز اشاره کرد. نهج‌البلاغه، گنجینه‌ای ارزشمند از سخنان و نامه‌های امام علی (ع) نیز از این توجه مجدد بی‌بهره نماند. این کتاب به دلیل غنای محتوایی و پرداختن به مباحث سیاسی، به عنوان منبعی مهم برای فهم اصول حکمت سیاسی اسلام مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است.
پیشگامانی همچون میرزای شیرازی و محمد عبده، از جمله اولین افرادی بودند که به اهمیت نهج‌البلاغه در دوران معاصر پی بردند. در دوران انقلاب مشروطه نیز، تاثیر عمیق نهج‌البلاغه بر اندیشه انقلابیون آشکار بود. به عنوان نمونه می‌توان به کتاب “تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله” اثر برجسته آیت الله نایینی اشاره کرد که به وضوح متاثر از اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی نهج‌البلاغه است.
با آغاز نهضت اسلامی ایران در دهه چهل شمسی، بار دیگر نهج‌البلاغه در کانون توجه قرار گرفت. امام خمینی (ره) با تاکید بر اهمیت این کتاب گرانبها و متفکرانی همچون آیت الله طالقانی، آیت الله خامنه‌ای، شهید مطهری، محمدرضا حکیمی، محمدتقی شریعتی و علی شریعتی با پژوهش و تالیف آثار متعدد، نقش به سزایی در ترویج و تبیین آموزه‌های نهج‌البلاغه ایفا کردند.
رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه‌ای، نیز در سخنرانی خود در کنگره نهج‌البلاغه در سال ۱۳۶۰ با اشاره به شرایط پیچیده جهان اسلام، ضرورت بازگشت به نهج‌البلاغه و بهره‌گیری از آموزه‌های آن را برای رویارویی با چالش‌های معاصر مورد تاکید قرار دادند.
یکی از مباحث مهمی که در نهج‌البلاغه به آن پرداخته شده و امروزه نیز اهمیت فراوانی دارد، موضوع “وحدت” است. این مطلب در گفتار و سیره اهل بیت (ع) به وضوح دیده می‌شود. ایشان همواره در کنار تبیین اصول اسلام و جایگاه امامت، بر حفظ وحدت جامعه اسلامی تاکید می‌کردند.
با وجود این تاکیدات، متاسفانه در طول تاریخ شاهد بروز اختلافات و تفرقه میان مسلمانان بوده‌ایم. برخی افراد با تفسیرهای نادرست و نادیده گرفتن سیره ائمه (ع) در تعامل با مخالفان، آتش تفرقه را شعله‌ورتر کرده‌اند.
امروزه خوشبختانه با دسترسی آسان به متون دینی و تاریخی، امکان شناخت صحیح از اندیشه و سیره اهل بیت (ع) فراهم شده است.
در این زمینه با دکتر بخشعلی قنبری، استاد دانشگاه آزاد اسلامی و پژوهشگر نهج‌البلاغه گفت‌وگویی انجام شده است.
دکتر قنبری با اشاره به دو نگاه مختلف درباره وحدت میان مسلمانان، به وجود گروه‌های محدودی اشاره می‌کند که به دلیل بزرگنمایی اختلافات، حتی توحید شیعه و اهل سنت را نیز مختلف می‌دانند.
ایشان با رد این نگاه، معتقدند که با توجه به اصول مشترک اسلام نظیر اعتقاد به خدا، پیامبر و معاد، زمینه وحدت و همدلی میان مسلمانان فراهم است.
دکتر قنبری با اشاره به اینکه امام علی (ع) حلقه وصل وحدت میان مسلمانان هستند، به سیره ایشان در تعامل با مخالفان اشاره می‌کنند. حضرت با وجود اختلاف نظر با خلفای سه‌گانه، همواره به دنبال حفظ وحدت بودند و حتی با آنها همکاری می‌کردند.
ایشان با نقد نگاه‌های افراطی به مقوله «تبری»، معتقدند تبری نباید موجب توهین و افترا به دیگران شود. نقد عملکرد و عدم پیروی از سیره مخالفان، خود نوعی تبری است.
