## تصویر کلی از اقتصاد ایران: چالش‌ها و فرصت‌ها
ایران با جمعیتی بالغ بر ۸۹ میلیون نفر و امید به زندگی ۷۵ سال، در حال حاضر با چالش‌های اقتصادی قابل توجهی روبرو است. تحریم‌های بین‌المللی، نوسانات بازار نفت و تورم بالا از جمله عواملی هستند که بر اقتصاد ایران سایه افکنده‌اند. این شرایط منجر به مهاجرت خالص منفی ۴۰ هزار نفر از ایران شده است. در ادامه به بررسی شاخص‌های کلیدی اقتصادی ایران می‌پردازیم:
### رشد اقتصادی و وابستگی به نفت
اقتصاد ایران در سال‌های اخیر شاهد رشدی متلاطم بوده است. در سال ۲۰۲۳، رشد اقتصادی ایران با وجود پیش‌بینی اولیه سه درصدی، به پنج درصد رسید و به ۴۰۱ میلیارد دلار افزایش یافت. این رشد عمدتاً به دلیل افزایش تولید نفت بوده است. با این حال، وابستگی شدید اقتصاد ایران به نفت، آن را در برابر نوسانات قیمت این محصول استراتژیک آسیب‌پذیر می‌کند.
پیش‌بینی می‌شود رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۴ به دلیل افزایش تولید نفت به ۳.۷ درصد برسد. هرچند اقتصاد ایران تا حدودی متنوع شده و بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات سهم قابل توجهی در آن دارند، اما تحریم‌ها همچنان مانع بزرگی بر سر راه رشد و شکوفایی اقتصادی ایران هستند.
### درآمد سرانه و قدرت خرید
با وجود اینکه ایران در دسته کشورهای با درآمد متوسط قرار می‌گیرد، اما تحریم‌ها، تورم بالا و دستمزدهای راکد، قدرت خرید مردم را به شدت کاهش داده است. بانک جهانی تخمین می‌زند که درآمد سرانه ایران در سال ۲۰۲۳ به ۴۵۰۲.۵ دلار خواهد رسید. با این حال، تورم افسارگسیخته در سال‌های اخیر تاثیر قابل توجهی بر کاهش ارزش واقعی درآمد مردم داشته است.
### فناوری و دسترسی
ایران در زمینه‌های علمی و فناوری، به‌ویژه در حوزه‌های بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی، پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. براساس آمار بانک جهانی، در سال ۲۰۲۲، صد در صد جمعیت ایران به برق دسترسی داشته و ۸۲ درصد از جمعیت از اینترنت استفاده می‌کردند. اما تحریم‌های بین‌المللی مانع بزرگی بر سر راه دسترسی ایران به فناوری‌های پیشرفته و بازارهای جهانی هستند.
### فقر، نابرابری و بیکاری
نابرابری یکی از چالش‌های اساسی جامعه ایران است که تحت تاثیر تورم و تحریم‌ها شدیدتر شده است. با وجود تلاش‌های دولت برای کاهش نابرابری از طریق پرداخت یارانه، فقر همچنان مشکلی گسترده در ایران به شمار می‌رود.
نرخ بیکاری در سال ۲۰۲۳ با کاهش نسبی به ۹.۱ درصد رسیده است که نشان دهنده بهبود وضعیت بازار کار است. با این حال، هنوز راه زیادی برای ایجاد اشتغال پایدار و کاهش بیکاری در پیش است.
### محیط زیست: چالشی جدی
ایران با چالش‌های محیط زیستی جدی مانند آلودگی هوا، فرونشست زمین به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، جنگل‌زدایی و خشکسالی مواجه است. مساحت جنگل‌ها تنها ۶.۶ درصد از کل سرزمین ایران را تشکیل می‌دهد که نشان دهنده وضعیت ناگوار محیط زیست است.
تغییرات اقلیمی و مدیریت ناکارآمد منابع آبی نیز به این مشکلات دامن زده‌اند.
### آموزش: پتانسیل بالا، فرصت‌های محدود
ایران از سیستم آموزشی نسبتاً توسعه‌یافته‌ای برخوردار است و نرخ سواد و تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در آن بالا است. با این حال، اقتصاد کشور نتوانسته است فرصت‌های شغلی مناسب با تعداد فارغ‌التحصیلان ایجاد کند و به همین دلیل بیکاری در میان جوانان تحصیل‌کرده بسیار بالا است.
### شکاف جنسیتی: چالشی ریشه‌دار
با وجود پیشرفت‌های قابل توجه زنان در حوزه آموزش، شکاف جنسیتی در بازار کار ایران همچنان بسیار گسترده است. عوامل فرهنگی، اقتصادی و قانونی از مشارکت فعال زنان در نیروی کار جلوگیری می‌کنند.
