به گزارش کیان آنلاین ، بحث انتقال پایتخت دوباره داغ شده است. این بار به دلیل اظهارات مسعود پزشکیان، این موضوع به تیتر اول خبرها تبدیل شده است. بحث انتقال پایتخت قدمتی دو قرنی دارد و در زمان قاجاریه، تنها چند دهه پس از اینکه آقا محمد خان، تهران را به عنوان پایتخت برگزید، این موضوع به صورت دوره ای مطرح می شد و سپس به فراموشی سپرده می شد.
طرح انتقال پایتخت بارها از سوی مقامات مسئول مطرح شده است. بعد از پیروزی انقلاب، این طرح برای اولین بار در دهه شصت در فضای رسمی مطرح شد، اما به دلیل شرایط ناشی از جنگ، این موضوع به تعویق افتاد. پیش از این نیز در دولت های مختلف صحبت هایی در این زمینه انجام شده بود که هیچ کدام به نتیجه نرسیده بود.
در آخرین اتفاق رخ داده، در اردیبهشت ماه سال 1394 بود که شورای نگهبان طرح امکان سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری کشور و تمرکززدایی از تهران را تأیید کرد. در آن زمان پیروز حناچی که مسئول کنونی دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری بود، هزینه انتقال پایتخت را در حدود 78 میلیارد دلار برآورد کرد.
در اردیبهشت ماه سال جاری اما احمد وحیدی، وزیر سابق کشور در سخنانی در مورد هزینه انتقال پایتخت اعلام کرد: انتقال پایتخت از سالیان طولانی مطرح بوده و این موضوع نیز باید به طور کارشناسی بررسی شود. نمی توان فوری تصمیم گیری کرد، ضمن اینکه هزینه گزافی در حدود یکصد میلیارد دلار بودجه برای این کار لازم است.
در این میان، بسیاری معتقدند که هزینه کردن این رقم در شهرهای دیگر و حتی تهران، می تواند قطب های مهم و آباد کشاورزی، صنعتی و گردشگری را در کشور ایجاد کند. در این صورت، نه تنها مهاجرت به تهران کاهش می یابد، بلکه روند مهاجرت به تهران می تواند معکوس شود.
علی فرنام، کارشناس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی بر این اعتقاد است که هزینه کردن این اعتبار در تهران، می تواند بحران های فعلی این ابرشهر را برطرف کند.
بحثی تکراری از قاجار تا امروز
علی فرنام، کارشناس حوزه شهرسازی و مسکن، با اشاره به بحث “انتقال پایتخت” می گوید: “این بحث بارها در ۲۰۰ سال گذشته تکرار شده است. با توجه به شواهد گوناگون، از زمان قاجار هم این مساله مطرح می شد، اما دو مانع اصلی این طرح از همان زمان تاکنون، اجازه تحقق این مهم را نداده است. اول اینکه تهران از نظر مکان، بسیار مناسب است و همچنین جایگزین های مطرح شده برای پایتختی، هیچ گاه جایگزین های مناسبی برای انتقال پایتخت نبودند به نحوی که حتی شانس چندانی برای موفقیت در تمرکززدایی را هم پیدا نمی کردند.”
این کارشناس مرکز پژوهش های مجلس می افزاید: “البته در گذشته بیست تا سی کشور، پایتخت های خود را جابجا کرده اند و مجموع نقاط قوت و ضعف آنها در پژوهشی که ابتدای دهه ۹۰ انجام شد، مورد بررسی قرار گرفت. در آن مطالعه، به طور خاص نتیجه گرفته شد که با تمام چالش های پیچیده و گوناگونی که تهران با آن مواجه است، بهتر است سراغ تمرکززدایی و آمایش سرزمین برویم، تا اینکه در پی تغییر پایتخت باشیم.”
بیشتر بخوانید:
اقتصاد بیمار ایران نیاز به مداخله و درمان دارد/حل FATF قدم اول برای رونق تولید و رشد اقتصادی
فرنام با اشاره به اینکه دولت ها حق دارند پژوهش های جدیدی هم انجام دهند، خاطرنشان می سازد: “احتمالا دولت از طریق دیگر پژوهش هایی را برای این مهم انجام می دهد.”
انتقال پایتخت از نظر منطقی عملی نیست
او در پاسخ به پرسشی در مورد شانس رفتن پایتخت به سواحل جنوبی که اخیرا مطرح شده، توضیح می دهد: “در اینکه باید جمعیت ساکن در سواحل جنوبی کشور را افزایش داد، نباید تردید داشت. چنین چیزی در غالب آمایش سرزمین وجود دارد و باید پیگیری شود، ولی انتقال پایتخت موضوع دیگری است. البته انواع مشکلات و کاستی ها در این رابطه وجود دارد، ولی تنها اگر بخواهم از زاویه پدافندی هم ماجرا را بنگریم، چنین اقدامی خسارت بار است.”
این کارشناس عضو مرکز پژوهش های مجلس می گوید: “هزینه های انتقال پایتخت و ایجاد فضای کافی برای شهری با یک میلیون نفر جمعیت، چند ده میلیارد دلار است. این اعتبار باید هزینه زیرساخت، حمل و نقل، ساختمان های دولتی، فضای عمومی شود که تامین این هزینه ها ممکن است از عهده هر کشور یا دولتی برنیاید.”
فرنام ادامه می دهد: “گرچه این گفتگو ابعاد اقتصادی مساله را مدنظر دارد، ولی نباید فراموش کنیم که پایتخت پیش از هر چیز یک شهر سیاسی است و به همین دلیل، بررسی جزییات و ظرایف از جنبه های گوناگون، ضروری است. بررسی کارشناسی پیش از این نشان داده که انتقال پایتخت، حتی در همان گام نخست و مرحله مکان یابی، شکست خواهد خورد و به همین دلیل، هیچ مطالعه علمی هم پشتوانه نظری مدافعان تغییر پایتخت وجود ندارد.”
این کارشناس حوزه شهرسازی با تاکید بر پیچیده بودن چالش های کلانشهر تهران از جنبه های گوناگون، تصریح می کند: “این مشکلات پیچیده، البته پاسخ دارند، ولی این پاسخ در روند و به شکل تدریجی می تواند تاثیرات ریشه ای و موثر برجای گذارد. در جهان، کلانشهرهای پر مشکلی چون توکیو با ۳۰ میلیون نفر جمعیت و مکزیکوسیتی با ۲۰ میلیون نفر ساکن، پاسخ موثر پیدا کردند و تهران هم در همه چالش های مهمش مانند مسکن، آلودگی، کم آبی و … هم راه حل مناسب را می تواند پیدا کند.”
این کارشناس بازوی پژوهشی مجلس با عنوان اینکه می توان از شدت فعلی جذابیت تهران کاست، اما جلوی تقاضا برای مهاجرت با آن را نمی توان گرفت، می افزاید: “همانطوری که تقاضا برای مهاجرت به استانبول ترکیه یا سائوپائولو برزیل بالاست، اما می توانیم مشکلات موجود را چنان پایدار رفع کنیم که با جابجایی پایتخت هم این سطح موفقیت حاصل نشود. همانطوری که گفتم، هزینه انتقال پایتخت دستکم چند ده میلیارد دلار است. این بودجه، اگر صرف رفع مشکلات تهران شود، به مراتب کاراتر خواهد بود.”
