پیوند کلیه در ایران: چالش‌ها و راهکارها
کمبود اهدای عضو، یکی از مهمترین موانع پیش روی بیماران نیازمند پیوند کلیه در ایران است. دکتر حسن اینانلو، رئیس سابق بیمارستان امام خمینی و متخصص ارولوژی، در گفتگویی به بررسی این موضوع پرداخته و به چالش‌های موجود و راهکارهای بهبود وضعیت اشاره کرده است.
وی با اشاره به رواج پیوند از اهداکننده زنده در برخی کشورها مانند آمریکا و ترکیه، تاکید کرد که این روش در شرایط خاص و با رضایت کامل فرد اهداکننده و در صورتیکه عضو خانواده درجه اول یا دوست نزدیک بیمار باشد، قابل قبول است. اما نگرانی اصلی در مورد انگیزه‌های مالی در این امر است که باید با نظارت دقیق به حداقل برسد. این در حالی است که تعداد بیماران دیالیزی بسیار زیاد بوده و اهدای عضو از بیماران مرگ مغزی به تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز باشد. کاهش تصادفات رانندگی که از عوامل اصلی مرگ مغزی است، نیز به عنوان راهکاری اساسی برای افزایش اهدای عضو مطرح شده است.
انتقاداتی مبنی بر تبدیل شدن پیوند کلیه به تجارت در ایران مطرح شده است. دکتر اینانلو با نگاهی انسانی به این موضوع گفت که باید وضعیت سخت بیماران دیالیزی و رنج آنها را در نظر گرفت. هرچند نظارت بر روند اهدا و جلوگیری از سوء استفاده مالی ضروری است، اما نباید این امر را به طور کلی به عنوان تجارت قلمداد کرد.
وی کاهش چشمگیر اهدای عضو زنده در 8 سال گذشته را به دلیل سختگیری‌های وزارت بهداشت دانست، اگرچه در سه سال اخیر این روند اندکی تسهیل شده است. در حال حاضر، بیماران می‌توانند از طریق اهدای عضو از بیماران مرگ مغزی یا اهداکننده زنده کلیه دریافت کنند. افزایش تعداد پیوندها از بیماران مرگ مغزی، هرچند مثبت است، اما کافی نیست.
بهبود وضعیت پیوند کلیه نیازمند توجه به ابعاد اخلاقی و مالی است. دکتر اینانلو بر ضرورت پایش رایگان و مداوم اهداءکنندگان زنده توسط وزارت بهداشت تاکید کرد و خواستار ایجاد کلینیک‌های رایگان برای مراقبت از این افراد شد. وی این اقدام را ضروری و با هزینه ای ناچیز دانست.
ایشان همچنین به کاهش چشمگیر آگهی‌های فروش کلیه در سال‌های اخیر اشاره کرد و این موفقیت را حاصل نظارت بیشتر وزارت بهداشت و هدایت اهدای عضو از طریق مجاری قانونی و انجمن کلیه دانستند.
در خصوص قوانین پیوند کلیه در سایر کشورها، دکتر اینانلو بیان کرد که هر کشوری قوانین خاص خود را دارد، اما اکثر کشورها هر دو روش پیوند از فرد زنده و فرد مرگ مغزی را مجاز می‌دانند. ممنوعیت پیوند از فرد زنده، منجر به لیست انتظار طولانی و افزایش زمان انتظار برای دریافت پیوند خواهد شد.
شایع‌ترین علت بیماری‌های کلیوی در کشور عوارض فشار خون و دیابت ذکر شد و تأکید گردید که این بیماری در زنان و مردان به یک میزان شیوع دارد. همچنین وی به ادامه زندگی عادی فرد اهداکننده بعد از عمل و عدم وجود خطر جدی برای وی اشاره کرد.
در پایان، دکتر اینانلو بر لزوم فرهنگ‌سازی در زمینه اهدای عضو از بیماران مرگ مغزی تاکید کرد و خواستار حمایت دولت و وزارت بهداشت برای بهبود امکانات و نقل و انتقال به موقع اعضای بیماران مرگ مغزی به مراکز پیوند شد تا از هدر رفت این اعضا جلوگیری شود.
