توسعه روزافزون توانمندیهای دفاعی ایران، بهویژه در حوزه فناوری پهپادی، علیرغم سالها تحریم و فشارهای بیامان بینالمللی، به یک واقعیت غیرقابل انکار در معادلات منطقهای و جهانی تبدیل شده است. این پیشرفت، نه تنها بازدارندگی جمهوری اسلامی را تقویت کرده، بلکه در کانون توجه قدرتهای بزرگ از جمله ایالات متحده قرار گرفته است. اخیراً، رونمایی از پهپاد آمریکایی «لوکاس» که به اذعان مقامات خود آمریکا از پهپاد «شاهد ۱۳۶» ایران الگوبرداری شده، نشانهای آشکار از این رقابت فزاینده و اعترافی تلویحی به برتری فنی ایران در این عرصه حیاتی است. این تحول، واشنگتن را از فاز رویارویی به رقابت با دانش بومی دفاعی ایران کشانده و ناتوانی آمریکا را در مهار پیشرفتهای صنعتی-نظامی ایران به اثبات رسانده است.
توانمندی پهپادی ایران، سد مستحکم تحریمها
سالها تحریمهای فلجکننده و کارشکنیهای سیاسی نتوانسته است مانع خودکفایی و ارتقای صنایع دفاعی ایران شود. تهران در سایه تکیه بر دانش بومی و مهندسی معکوس، به سطحی از توانمندی رسیده که حتی امکان صادرات تسلیحات پیشرفته را فراهم آورده است. این دستاوردها، به ویژه در مواجهه با چالشهای منطقهای نظیر رژیم صهیونیستی، موقعیت ایران را به عنوان یک بازیگر قدرتمند با قابلیتهای بازدارنده قابل ملاحظه تثبیت کرده است. آمریکا که سالها محوریت سیاستهای مهارکننده خود را بر موضوع هستهای ایران متمرکز کرده بود، اکنون ناگزیر است به موازات آن، محدودیتهای گستردهای را علیه فناوری نظامی ایران نیز اعمال کند؛ تلاشی که با بروز نشانههای ناتوانی و ناگزیری از رقابت، سعی در کتمان آن دارد.
«شاهد ۱۳۶» و تغییر قواعد بازی در نبردهای آینده
تصویر: 
پهپاد انتحاری «شاهد ۱۳۶» ایران، به واسطه ویژگیهای منحصربهفرد خود، معادلات جنگهای مدرن را دستخوش تغییر کرده است. این پرندههای هدایتپذیر از راه دور، با ابعاد کوچکتر، قابلیت پنهانکاری بالا، انعطافپذیری در ماموریتهای متنوع و مهمتر از همه، هزینه عملیاتی بسیار پایینتر نسبت به جنگندههای پیشرفته، به عنوان سلاحی تعیینکننده در نبردهای آینده مطرح شدهاند. موفقیت این پهپادها در درگیریهای منطقهای از جمله جنگ ۱۲ روزه غزه، قدرت تهاجمی و بازدارندگی ایران را به رخ کشیده و نگرانیهای جدی را برای دشمنان ایجاد کرده است. قابلیتهای کلیدی پهپادهای شاهد ۱۳۶ عبارتند از:
اقتصادی بودن: هزینه پایین تولید، امکان استفاده انبوه برای اشباع دفاع هوایی دشمن را فراهم میکند.
اثربخشی بالا: با وجود قیمت کم، توانایی ایجاد آسیب جدی به اهداف استراتژیک را دارند.
برتری هوایی: کمک شایانی به کسب برتری هوایی در مناطق درگیری کردهاند.
این در حالی است که پهپادهای پیشرفته و گرانقیمت آمریکایی مانند «ام کیو-۹» در برابر سامانههای پدافندی ایران آسیبپذیر نشان دادهاند، امپراتوری ادعایی قدرت پهپادی آمریکا را به چالش کشیدهاند.
رقابت بر سر دانش مهندسی معکوس: آمریکا در پی تقلید از فناوری ایران
رونمایی آمریکا از پهپاد «لوکاس» که آشکارا از «شاهد ۱۳۶» ایران تقلید شده است، نشانگر پذیرش ناداشتن دانش و فناوری مشابه توسط واشنگتن و تلاشی مذبوحانه برای جبران این عقبماندگی محسوب میشود. این اقدام در واقع نوعی رقابتجویی در حوزه مهندسی معکوس است؛ دانشی که ایران پس از انقلاب، با بازسازی و توسعه نمونههای آمریکایی به دست آورده و در آن متخصص شده است. مهندسی معکوس، به ایران این امکان را داده که فناوریهای دشمن را علیه خودشان بهکار گیرد و به عاملی برای نگرانی آنها تبدیل کند. ترس آمریکا و متحدانش از انتقال این فناوری به دست ایران تا جایی پیش رفته که:
اسرائیل سالهاست از ارسال تسلیحات به اوکراین خودداری میکند، با این استدلال که مبادا این سلاحها به دست ایران افتاده و علیه خودشان استفاده شود.
ایالات متحده اخیراً از لبنان خواست بمب منفجرنشده GBU-39B را بازگرداند، با این بیم که توسط ایران مهندسی معکوس شود.
کارشناسان نظامی آمریکایی هشدار میدهند که روند انتقال قطعات و بقایای تجهیزات استراتژیک غربی به دست بازیگران منطقهای، خطرناک است و احتمال دارد نیروهای آمریکایی در آینده با نسخههای ایرانیشده سلاحهای خود مواجه شوند. این روند، «لوکاس» را بیش از یک ابتکار، به نمادی از تقلید و رفتار تلافیجویانه آمریکا در برابر برتری فناورانه ایران در عرصه پهپادی تبدیل کرده است.
مطالب مرتبط
- اداره برق سنقر دلایل قطعی گسترده برق را تشریح کرد: راهاندازی پست جدید عامل اصلی اختلالات اخیر
- سیاستهای کدینگ نتوانست جلوی قاچاق سوخت در جنوب کرمان را بگیرد؛ فاجعه انسانی در جادهها ادامه دارد
- کاهش بیسابقه بارشها ایران را در وضعیت بحرانی کمآبی قرار داد؛ راه حل، مدیریت هوشمند آب به جای جیرهبندی است
- کاهش بیسابقه بارشها ایران را در وضعیت بحرانی کمآبی قرار داد؛ راه حل، مدیریت هوشمند آب به جای جیرهبندی است
About the Author
محمدرضا صبوری، از روزنامهنگاران باسابقه و متعهد در تیم تحریریه مجله خبری است. او با سالها تجربه در عرصه رسانه، به عنوان یک تحلیلگر و گزارشگر قابل اعتماد شناخته میشود. صبوری به دلیل دقت، دانش و تخصص خود در پوشش اخبار مهم، به یکی از ستونهای اصلی تیم تبدیل شده است.