اخیرا، اظهارات وزیر اقتصاد در مورد نرخ سود بانکی و برنامه‌های تیم اقتصادی برای کنترل نرخ بهره، گمانه زنی ها درباره تغییرات احتمالی در نرخ سود بانکی را افزایش داده است. اما در حال حاضر، بانکها چه میزان سودی به سپرده‌های بانکی پرداخت می‌کنند؟
بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار، نرخ سود سپرده‌های بانکی به شرح زیر تعیین شده است: سپرده کوتاه‌مدت عادی (کارت‌های بانکی): 5 درصد، سپرده کوتاه‌مدت ویژه سه‌ماهه: 12 درصد (که بانکها معمولا آن را ارائه نمی‌دهند)، سپرده کوتاه‌مدت ویژه شش‌ماهه: 17 درصد (که بانکها معمولا آن را ارائه نمی‌دهند)، سپرده بلندمدت با سررسید یک‌سال: 20.5 درصد، سپرده بلندمدت با سررسید ۲ سال: 21.5 درصد و سپرده بلندمدت با سررسید ۳ سال: 22.5 درصد.
با این حال، در ماه‌های پایانی سال گذشته، بانک مرکزی برای مدت کوتاهی مجوز انتشار اوراق گواهی خاص با سود ۳۰ درصدی را صادر کرد که به دنبال آن، سقف نرخ سود در نظام بانکی برای مدت کوتاهی به ۳۰ درصد رسید. اما بانک مرکزی به بانکها اولتیماتوم داد که باید نرخ سود سپرده‌های خود را اصلاح کنند و در صورت تخلف، با آنها برخورد جدی خواهد شد. مدیران بانکی نیز به جدیت بانک مرکزی در اصلاح نرخ سود و پایبندی بانکها به اعمال این تغییرات اذعان کرده و گفته اند: جدیت بانک مرکزی باعث شد تخلفات سودی بانکها به حداقل برسد.
عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد، اخیرا در نقد نرخ سود، تأکید کرده است: “وقتی نرخ سود را بالا ببرید، فقط منجر به ناترازی بیشتر، نقدینگی و تورم بیشتر خواهد شد و البته بازار سرمایه را هم نابود می‌کند. من به دوستان بانکی هم گفته‌ام، می‌دانیم برای کنترل تورم، در مقطع کوتاه، باید نرخ سود را افزایش دهیم، اما این برای موقعی است که بانک‌های ما تراز باشند و بانک مرکزی هم آن‌قدر قوی باشد که اگر بانکی یک‌مقدار از ضوابط نظارتی عدول کرد، با آن برخورد کند.”
وزیر اقتصاد همچنین از دیدگاه تیم اقتصادی برای کنترل نرخ بهره گفته و تأکید کرده است: “ما با بقیه ارکان تیم اقتصادی دولت همکاری داریم و خواهیم داشت که نرخ بهره را کنترل و در عین حال توجه‌ها را به‌سمت بازار سرمایه جلب کنیم چون می‌دانیم رسیدن به تأمین مالی غیرتورمی از طریق بازار سرمایه امکان‌پذیر است.”
با توجه به نگاه حاکم در وزارت اقتصاد برای نرخ سود بانکی و البته همفکری طیب‌نیا، مشاور اقتصادی رییس جمهور با همتی در این حوزه، خیلی دور از ذهن نیست که شاهد تغییراتی در خصوص نرخ سود بانکی در جلسات آتی هیات عالی بانک مرکزی باشیم.
برای بررسی دقیق‌تر درباره چگونگی وضعیت سود پرداختی بانکها به سپرده‌های مردم، خبرنگار تسنیم سراغ چند بانک خصوصی و دولتی رفت تا گزارشی از نحوه پرداخت نرخ سود سپرده‌ها داشته باشیم.
بانک‌های خصوصی و دولتی عموماً بعد از اولتیماتوم و اخطارهای جدی بانک مرکزی در رعایت نرخ سود سپرده‌ها به‌خط شده‌اند و کمتر بانکی نرخ سودی بالاتر از سقف تعیین‌شده به مشتریان پیشنهاد می‌کند، مگر اینکه مشتری سپرده بالایی داشته باشد که بانک در آن شرایط به او پیشنهادات ویژه‌ای ارائه می‌دهد.
اکثر بانکها نرخ سود ۲۰ تا ۲۳ درصدی برای سپرده‌های یک تا سه ساله دارند. نکته اینجاست که این وضعیت در بانک‌های خصوصی که قبلاً سردمدار تخلف در این بخش بودند نیز صدق می‌کند.
مسئول صندوق شعب یکی از بانکها درباره نرخ سود در این بانک و بانک‌های دیگر این‌طور می‌گوید: الآن اکثر بانکها سود ۲۲-۲۳درصدی می‌دهند؛ در یک مقطع کوتاهی بانک مرکزی اجازه داد نرخ سود به ۳۰ درصد برسد که خیلی زود هم جمع شد.
او با تأکید بر اینکه “دیگر سود بالا نداریم.”، گفت: قبلاً این‌طور بود که کف و سقفی برای سپرده‌ها داشتیم و براساس آن نرخ سود متفاوت می‌دادیم ولی الآن تقریباً چیزی با این عنوان نداریم و برای همه سودمان ۲۲.۵ درصد است.
البته این وضعیت برای بانک‌های دیگر یکسان نیست چراکه برخی از کارمندان شعب می‌گویند: اگر مشتری سپرده بالایی داشته باشد که برای بانک جذاب باشد ممکن است نرخ سود بالاتری به او پیشنهاد دهیم.
یکی از کارمندان بانکها می‌گوید: یک بانک خصوصی هست که پشت تلفن می‌گوید نرخ سود ۲۲ درصد ولی وقتی به شعبه بروید و رقم سپرده بالایی (میلیاردی) داشته باشید به‌راحتی سود ۲۴-۲۵ درصد هم به شما پیشنهاد می‌دهد.
او البته تأکید دارد: نباید در این بانکها و صندوق‌ها، سپرده‌گذاری کرد چراکه خیلی خطرناک است و ممکن است دیگر به پولتان نرسید!
او در مجموع اعتقاد دارد: سپرده‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری ریسک بالایی دارد و مردم نباید به‌خاطر سود بالاتر دست به این کار بزنند.
بررسی میدانی از وضعیت بانکها در این حوزه نشان می‌دهد که برای سپرده‌های خرد و حداقل تا ۱۵۰ میلیون، بانکها طرح خاصی ندارند جز اینکه بعضی بانکها بعد از یک ماه اجازه برداشت از حساب را می‌دهند و برخی بعد از سه ماه، ولی عموماً سود ۲۲.۵ تا ۲۳ درصدی به این سپرده‌ها می‌دهند.
