تب مالت، یک بیماری میکروبی است که از طریق حیوانات آلوده به انسان منتقل می‌شود. در سال گذشته، بیش از ۲۱ هزار نفر از هموطنان به این بیماری مبتلا شدند. این گزارش به بررسی ابعاد مختلف این بیماری می‌پردازد.
تب مالت، که به نام “بروسلوز” نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عفونی در ایران، خاورمیانه و بسیاری از نقاط جهان است. این بیماری به دلیل قابلیت انتقال بین انسان و حیوان، هر ساله تعداد زیادی از افراد را مبتلا می‌کند. انتقال این بیماری علاوه بر آسیب به سلامت انسان، می‌تواند به کاهش منابع غذایی، کاهش تولید فرآورده‌های دامی، کم شدن جمعیت دامی به دلیل سقط جنین و خسارات اقتصادی منجر شود.
تب مالت چیست؟
تب مالت یک بیماری باکتریایی است که از طریق میکروبی به نام بروسلا از حیوانات آلوده به انسان منتقل می‌شود. این بیماری عمدتاً از طریق تماس مستقیم با حیوانات یا مصرف فرآورده‌های آلوده آنها، به ویژه گاو، بز، گوسفند و شتر، به انسان منتقل می‌شود. سگ‌ها و خوک‌ها نیز می‌توانند این بیماری را به انسان منتقل کنند.
راه‌های انتقال تب مالت چیست؟
تماس با حیواناتی که دچار سقط جنین شده‌اند و مصرف شیر آلوده یا فرآورده‌های آن از جمله مهم‌ترین راه‌های انتقال این بیماری هستند. علاوه بر این، تماس مستقیم از طریق ملتحمه چشم یا از طریق زخم‌های پوست با ترشحات، مواد دفعی یا بافت‌های حیوانات آلوده، اشیاء آغشته به ترشحات عفونی و استنشاق ذرات عفونی معلق در آغل، اصطبل و آزمایشگاه نیز می‌تواند منجر به انتقال تب مالت شود. مصرف مواد غذایی یا مایعات حاوی باکتری بروسلا، مانند شیر خام و فرآورده‌های لبنی آلوده، پنیر تازه، خامه و سرشیر، نیز از دیگر راه‌های انتقال این بیماری هستند.
علائم تب مالت چیست؟
این بیماری می‌تواند به صورت حاد یا مزمن شروع شود. علائم معمول آن شامل تب مداوم یا منظم با دوره‌های متناوب، تعریق فراوان، به خصوص در شب، خستگی، بی‌اشتهایی، کاهش وزن، سردرد، درد عضلانی و درد عمومی بدن است.
علائم تب مالت به نوع بروسلا و شدت بیماری بستگی دارد و می‌تواند به سه شکل زیر بروز کند:
- نوع حاد: در این نوع بیماری، بیمار دچار لرز ناگهانی، درد عمومی بدن، به خصوص درد پشت، و عرق شدید می‌شود. همچنین بیمار اشتهای خود را از دست داده و از ضعف و سستی شکایت دارد.
- نوع تحت حاد: اغلب اوقات، این نوع بیماری بدون تب اولیه شروع می‌شود، اما گاهی بعد از یک دوره تب حاد شروع می‌شود. شکایت اصلی بیمار در این نوع، ضعف و خستگی است.
- نوع مزمن: در این نوع، علائم بیماری ممکن است بعد از یک دوره تب، برای سال‌ها باقی بمانند.
افزایش موارد ابتلا به تب مالت در سال گذشته
محبوبه خاتون قنبری، کارشناس اداره بیماری‌های قابل انتقال از حیوان به انسان وزارت بهداشت، در مورد آمار تب مالت در سال گذشته اعلام کرد که در سال ۱۴۰۲، بالغ بر ۲۱ هزار و ۴۳۶ مورد ابتلا به بیماری تب مالت در کشور گزارش شده است.
وی در مورد روند بروز این بیماری در کشور افزود: میزان بروز این بیماری از سال ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۶۸ سیر صعودی داشته است. پس از آن، با اقدامات موثر مانند واکسیناسیون فراگیر بره و بزغاله و گوساله توسط سازمان دامپزشکی، افزایش کارخانه‌های شیر پاستوریزه و مواد لبنی و ارتقاء سطح آگاهی مردم، این میزان به تدریج کاهش یافته و در سال ۱۳۷۹ به ۲۴ درصد هزار نفر جمعیت رسیده است. با این حال، به دلیل تغییرات در برنامه واکسیناسیون فراگیر دامی، مجدداً شاهد افزایش مختصری در این میزان بوده‌ایم. میزان ابتلا به تب مالت از سال ۱۳۸۶ تا سال ۱۳۹۰ روند کاهشی داشته است، اما پس از آن تا سال ۱۴۰۱ روند افزایشی در صد هزار نفر جمعیت داشته است.
روش تشخیص بیماری تب مالت
تشخیص تب مالت با استفاده از تست‌های خونی امکان‌پذیر است. پزشک، آنتی‌بادی‌های باکتری را در خون می‌سنجد. با این حال، در برخی موارد، نیاز به نمونه‌برداری از مغز استخوان، سی تی اسکن یا ام‌آر‌ای نیز وجود دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
تشخیص تب مالت، به ویژه در مراحل اولیه، می‌تواند دشوار باشد، چرا که علائم آن شبیه به بیماری‌های دیگر، مانند آنفلوانزا، است. اگر تب شما به شدت بالا رفت، درد یا ضعف عضلانی یا سایر عوامل خطر بیماری را داشتید یا تب شما پایدار بود، به پزشک مراجعه کنید.
۳ راه اصلی پیشگیری از ابتلا به تب مالت
- از مصرف لبنیات غیر پاستوریزه خودداری کنید: بهترین راه پیشگیری از این بیماری، پرهیز از مصرف شیر، پنیر و بستنی غیر پاستوریزه است.
- گوشت‌ها را به طور کامل طبخ کنید: تمام گوشت‌ها را تا زمانی حرارت دهید تا دمای درونی آن به ۶۳ تا ۷۴ درجه سانتی‌گراد برسد. در زمان بیرون غذا خوردن نیز، گوشت‌هایی را سفارش دهید که به خوبی پخته شده باشد.
- دستکش بپوشید: اگر دامپزشک، کشاورز یا کارگر کشتارگاه هستید، در زمان تماس با حیوانات مرده یا بیمار، بافت‌های حیوانی و همچنین در زمان کمک به تولد نوزاد حیوانات، از دستکش‌های پلاستیکی استفاده کنید.
