سل یک بیماری عفونی شایع و در بسیاری از موارد مرگ‌بار و کشنده است که با گونه‌های مختلف مایکوباکتریا و به طور معمول «مایکوباکتریوم توبرکلوزیس» ایجاد می‌شود و انتقال باکتری توسط قطرک‌های تنفسی از فرد بیمار است؛ عوامل متعددی مردم را در ابتلا به عفونت سل مستعدتر می‌کند و مهم‌ترین عامل خطرساز در سراسر جهان اچ‌آی‌وی است و همچنین سل به ازدحام بیش از حد و تغذیه نامناسب بسیار مرتبط است که باعث می‌شود یکی از بیماری‌های اصلی در اثر فقر باشد.
به گزارش تامین یاران، دکتر پژمان بختیاری‌نیا معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور با اشاره به ۲۳ مهرماه روز ملی مبارزه با سل اظهار کرد: ۲۳ مهرماه هر سال به دلیل تقارن با سالروز درگذشت محمد بن زکریای رازی و به پاسداشت تحقیقات ارزنده آن حکیم گرانقدر درباره بیماری سل، «روز ملی مبارزه با سل» نام‌گذاری شده است. امسال شعار این روز ملی «بله، می‌توانیم دسترسی همگانی به خدمات سل را تضمین کنیم» تعیین شده است.
وی افزود: سل (Tuberculosis یا TB) یک بیماری عفونی واگیردار است که توسط مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می‌شود. این میکروب به وسیله ذره‌های تنفسی آلوده از طریق سرفه، عطسه، صحبت کردن، خندیدن یا فریاد زدن در هوا منتشر می‌شود و مدت‌ها به صورت معلق در هوا باقی می‌ماند. اگر این ذره‌های عفونی هنگام تنفس به درون ریه‌ها کشیده شوند به دلیل اینکه بسیار کوچک هستند، می‌توانند از سد دفاع مخاطی مجاری تنفسی عبور کنند و در آلوئل‌های انتهایی ریه‌ها جایگزین شوند.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت: عفونت سلی یا آلودگی به میکروب سل می‌تواند در هر سنی و در همه افرادی که مواجهه قبلی با باسیل سل نداشته‌اند، اتفاق بیفتد. در این حالت، سیستم ایمنی باکتری را تحت کنترل نگه می‌دارد و باکتری نمی‌تواند موجب بروز بیماری در فرد شود. خطر تبدیل عفونت سلی به بیماری فعال سل در هر فرد به دو عامل «میزان مواجهه با ذرات عفونی» و «حساسیت فرد نسبت به عفونت» بستگی دارد.
بختیاری‌نیا بیان کرد: در موارد ابتلای فرد به سل فعال، درمان دارویی آغاز می‌شود و در بیشتر موارد، خطر سرایت بیماری پس از دو هفته از شروع درمان موثر، از بین می‌رود و با تکمیل دوره درمان، منبع عفونت‌زا از جامعه حذف خواهد شد، بنابراین شناسایی و درمان بیماران مسلول مسری، تنها راه اساسی برای پیشگیری از گسترش بیماری شمرده می‌شود و به همین دلیل، درمان ضد سل به طور رایگان برای بیماران انجام می‌شود.
رئیس مرکز بهداشت خوزستان عنوان کرد: در صورت دریافت نکردن درمان دارویی ضد سل، پس از گذشت پنج سال از بیماری، ۵۰ درصد بیماران مبتلا به سل ریوی فوت می‌کنند. ۲۵ درصد دیگر آن‌ها به دلیل برخورداری از یک دفاع ایمنی قوی، خود به خود بهبود می‌یابند و ۲۵ درصد آن‌ها مبتلا به سل مزمن عفونت‌زا می‌شوند و عامل گسترش بیماری در جامعه باقی خواهند ماند.
وی افزود: اگر چه سل یک بیماری با عامل شناخته‌شده و اپیدمیولوژی مشخص است و اصول درمان آن از حدود ۶۰ سال پیش شناخته شده است، اما همچنان بخشی از بیماران مبتلا به سل در بسیاری از نقاط جهان از جمله کشور ما تشخیص داده نشده‌اند یا تحت درمان مناسب قرار نگرفته‌اند. متاسفانه در حال حاضر شاهد این هستیم که در نتیجه همین کاستی‌ها و همزمان با افزایش موارد آلوده به ویروس ایدز، زمینه پیدایش و انتشار باسیل‌های سل مقاوم به چند دارو فراهم آمده است.
بختیاری‌نیا عنوان کرد: بر اساس آخرین تخمین‌های سازمان جهانی بهداشت، میزان بروز سل در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در جهان ۱۲۷نفر، در کشورهای منطقه مدیترانه شرقی ۱۱۲ نفر و در ایران ۱۳ نفر است. در سال ۱۴۰۲ میزان بروز کل موارد سل در کشور ۸.۴ نفر در ۱۰۰ هزار نفر گزارش شده است و میزان گزارش‌دهی در دانشگاه جندی شاپور ۱۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر بوده است.
وی بیان کرد: از آن جا که بیماری سل یکی از بزرگ‌ترین مسایل بهداشتی جهان است، سازمان جهانی بهداشت در مجمع سال ۱۹۹۱ با اعلام این بیماری به عنوان یک اورژانس جهانی، کاهش هر چه سریع‌تر میزان شیوع، مرگ و میر و به تبع آن میزان بروز سل را در فهرست اهداف کلی خود و کشورها قرار داد که از مهم‌ترین این اهداف، دستیابی به کاهش ۹۰ درصدی میزان بروز سل، کاهش ۹۵ درصدی میزان مرگ و میر ناشی از آن تا سال ۲۰۳۵ و در نهایت حذف بیماری تا سال ۲۰۵۰ میلادی است. واضح است که دستیابی به هدف‌های تعیین‌شده، مگر با توسعه تشخیص بهنگام سل نهفته و سل فعال و درمان متناسب و صحیح امکان‌پذیر نخواهد بود.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز عنوان کرد: با توجه به اینکه همه بیماران مسلول در ابتدا به صورت نهفته به باسیل سل آلوده می‌شوند، می‌توان با مدیریت تشخیص بهنگام موارد مبتلا به سل نهفته و شروع بهنگام پروفلاکسی در آن‌ها، بین ۶۰ تا ۹۰ درصد خطر تبدیل سل نهفته به سل فعال را کاهش داد.
وی ادامه داد: سیاست کنونی برنامه کنترل و مراقبت بیماری سل در کشور ما بر انجام غربالگری سیستماتیک و تجویز درمان پیشگیرانه سل نهفته استوار شده است ولی از آنجا که درمان پیشگیرانه برای تمام افراد آلوده به باسیل سل که حدود یک‌چهارم جمعیت جهان را به خود اختصاص داده‌اند امکان‌پذیر نیست و از سوی دیگر می‌تواند باعث تحمیل هزینه‌های گزاف شود، تجویز آن به صورت روتین برای همه افراد مبتلا به عفونت سلی منطقی نیست و صرفا باید در شرایط ویژه و گروه‌های جمعیت خاص استفاده شود.
بختیاری‌نیا گفت: در حال حاضر مدیریت سل نهفته در کشور ما حداقل برای برخی گروه‌های جمعیتی از جمله کودکان، افراد سالمند، افراد مبتلا به بیماری دیابت، سوءتغذیه، سرطان‌ها، نارسایی مزمن کلیه و ایدز و همچنین افرادی که داروهای ضعیف‌کننده سیستم دفاعی بدن نظیر کورتون و داروهای ضد سرطان استفاده می‌کنند به دلیل اینکه بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به بیماری سل هستند، انجام می‌شود.
