وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به ورود قریب‌الوقوع دانشگاه‌های ایران به نسل چهارم، بر ضرورت پیوند عمیق‌تر مراکز علمی با صنعت و جامعه تاکید کرد. حسین سیمایی‌صراف در سفر به نیشابور، این شهر را نمونه‌ای بارز برای توسعه دانشگاه‌های جامعه‌محور و کارآفرین دانست و از تدوین آیین‌نامه جدید ارتقای اعضای هیات علمی و پیگیری مسائل رفاهی کارکنان خبر داد.
[
](
)
تکامل رسالت علمی: تبیین مفهوم نسل چهارم دانشگاه
تاریخچه تحولات دانشگاهی در جهان و ایران، مسیری از تغییر و تکامل رسالت این نهادهای آموزشی را نشان می‌دهد. وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در تشریح این تحول گفت: «تاریخچه دانشگاه‌ها در ایران از یک مدل صرفاً آموزشی پیش از انقلاب آغاز شد. پس از انقلاب اسلامی، با افزودن رسالت پژوهش، به دانشگاه‌های نسل دوم تبدیل شدند. در گام بعدی، تمرکز بر فناوری و کارآفرینی، ورود به نسل سوم دانشگاهی را رقم زد.»
اکنون، هدف، دستیابی به نسل چهارم دانشگاه‌ها است که رویکردی فراتر از آموزش، پژوهش و فناوری دارد. این نسل با تاکید بر جامعه‌محوری، مسئولیت اجتماعی، حل مسائل کلان ملی و بین‌المللی، و تعامل سازنده با صنعت و تمامی ارکان جامعه، به دنبال ایجاد ارزش افزوده و اثرگذاری مستقیم بر کیفیت زندگی مردم است. این مدل، دانشگاه را به یک موتور محرک برای توسعه پایدار و هوشمند تبدیل می‌کند.
سیاست‌های نوین برای پیشبرد نسل چهارم دانشگاه در نظام آموزش عالی
در راستای تحقق اهداف نسل چهارم دانشگاهی، سیمایی‌صراف از تدوین و ابلاغ قریب‌الوقوع آیین‌نامه جدید ارتقای اعضای هیات علمی خبر داد. این آیین‌نامه می‌تواند نقش مهمی در ترغیب اساتید به فعالیت‌های جامعه‌محور و فناورانه ایفا کند و معیارهای ارتقا را به سمت مشارکت فعال در حل مسائل جامعه سوق دهد.
وزیر همچنین بر تلاش‌های وزارت علوم برای بهبود وضعیت معیشتی و حقوق کارکنان دانشگاه‌ها تاکید کرد. وی با بیان اینکه تعیین حقوق خارج از حیطه اختیارات مستقیم وزارت است، اظهار امیدواری کرد که پیگیری‌های صورت‌گرفته به رفع مشکلات معیشتی کارکنان منجر شود. در حوزه رفاهی، دستورالعمل‌هایی برای تامین مسکن کارکنان دانشگاه‌ها صادر شده که پیشرفت آن مستلزم همت و تلاش روسای دانشگاه‌ها خواهد بود. این اقدامات در جهت ایجاد محیطی انگیزشی و پایدار برای فعالان حوزه علمی صورت می‌گیرد تا بتوانند با فراغ بال بیشتری به تحقق اهداف نسل چهارم دانشگاهی کمک کنند.
نیشابور؛ پتانسیل‌ها و مطالبات در راستای توسعه دانشگاه‌های نسل چهارم
نیشابور، به عنوان دومین شهر صنعتی شرق کشور، ظرفیت‌های قابل توجهی برای تبدیل شدن به قطب دانشگاه‌های نسل چهارم را داراست. دکتر مهدی دونده، معاون استاندار و فرماندار ویژه نیشابور، با اشاره به پیشینه تاریخی این شهر به عنوان مهد علم، به وجود ۱۰ واحد دانشگاهی فعال با ۱۷,۵۰۰ دانشجو، ۱,۱۹۵ استاد و ۲۸۰ عضو هیات علمی اشاره کرد. این تنوع در مراکز و رشته‌های تحصیلی، نیشابور را به یک مرکز علمی و پژوهشی مهم تبدیل کرده است.
نقش دانشگاه نیشابور در حوزه‌های مهندسی، علوم پایه و هنر، در ایجاد ارتباط سازمان‌یافته با صنایع منطقه و تقویت اقتصاد دانش‌بنیان، برجسته است. همچنین، دانشگاه علوم پزشکی نیشابور در توسعه سلامت شرق کشور پیشرو بوده و دانشگاه‌های آزاد و پیام‌نور نیز در گسترش عدالت آموزشی سهم به‌سزایی داشته‌اند. مراکز مهارتی و علمی‌کاربردی نیز با پیوند آموزش با بازار کار، به تربیت نیروی ماهر و کاهش بیکاری کمک می‌کنند.
فرماندار نیشابور، مهم‌ترین مطالبات حوزه علمی این شهرستان را برشمرد که همگی در راستای تقویت زیرساخت‌های لازم برای تبدیل به دانشگاه‌های نسل چهارم است:
تامین اعتبار برای پروژه‌های عمرانی دانشگاهی که کلنگ‌زنی شده‌اند.
ادغام مراکز مهارتی و تعیین تکلیف وضعیت درآمدی آموزشکده کشاورزی نیشابور.
تسریع در ایجاد پارک علم و فناوری و افتتاح پژوهشکده اخترفیزیک نیشابور.
بازگرداندن رشته‌های حذف‌شده دانشگاه پیام‌نور و افزایش رشته‌های دانشگاهی متناسب با نیازهای منطقه.
احداث خوابگاه دانشجویی و سالن‌ها و فضاهای ورزشی مجهز برای دانشجویان.
وزیر علوم در این سفر ضمن بازدید از مرکز رشد و دانشگاه نیشابور، قول مساعد برای ارتقای مرکز رشد به پارک علم و فناوری را داد و کلنگ احداث کتابخانه‌ای به مساحت ۱۵۰۰ متر مربع در دو طبقه و سالن همایشی به وسعت ۲۹۵۰ متر مربع با ظرفیت بیش از ۵۰۰ نفر را به زمین زد که بودجه آنها نیز تامین شده است.
چالش‌ها و افق‌های روشن در مسیر توسعه نسل چهارم دانشگاهی
با وجود اهتمام به سمت دانشگاه‌های نسل چهارم، چالش‌هایی همچنان در این مسیر وجود دارد. سیمایی‌صراف خود تاکید کرد که زیرساخت‌ها در نیشابور برای تبدیل شدن به دانشگاه جامع هنوز کامل نیست و هرگونه تغییر ماموریت دانشگاه بدون تقویت این بخش، با چالش روبرو خواهد شد. این موضوع نشان می‌دهد که توسعه دانشگاه‌های نسل چهارم نیازمند سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌های فیزیکی و نرم‌افزاری، همراه با اصلاحات ساختاری و سیاستی است.
با این حال، افق‌های روشن پیش روی نسل چهارم دانشگاهی در ایران، امیدبخش است. این مدل می‌تواند با ایجاد هم‌افزایی بی‌سابقه بین علم، صنعت و جامعه، به تحولی عمیق در نظام آموزش عالی و در نهایت توسعه همه‌جانبه کشور منجر شود. حل معضلاتی چون بیکاری دانش‌آموختگان، کاهش مهاجرت نخبگان، تقویت اقتصاد دانش‌بنیان، و پاسخگویی به چالش‌های محیطی و اجتماعی، از جمله دستاوردهای مورد انتظار این تحول بنیادین است. تداوم حمایت‌های دولتی، جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و مشارکت فعال و مسئولانه جامعه دانشگاهی، کلید اصلی موفقیت در این مسیر دشوار اما امیدبخش خواهد بود.
مطالب مرتبط
- دانشگاه اصفهان کیفیت غذای دانشجویی را با وجود گرانی حفظ می‌کند
- ثبت‌نام ۸۰۰ دانشجوی خراسان شمالی در عمره دانشگاهیان
- توزیع کتاب‌های درسی بدون کمبود انجام شد افزایش چهار میلیونی تیراژ نسبت به سال گذشته
- از مایکروویو تا پلاسما سرد؛ ایلام آماده کاهش ضایعات با فناوری‌های نوین نگهداری محصولات
About the Author
محمدرضا صبوری، از روزنامه‌نگاران باسابقه و متعهد در تیم تحریریه مجله خبری است. او با سال‌ها تجربه در عرصه رسانه، به عنوان یک تحلیلگر و گزارشگر قابل اعتماد شناخته می‌شود. صبوری به دلیل دقت، دانش و تخصص خود در پوشش اخبار مهم، به یکی از ستون‌های اصلی تیم تبدیل شده است.