## طلای سرخ ایران: صادرات زعفران و چالش‌های پیشرو
زعفران، گنج نهفته ایران، همچنان به عنوان محصولی با کیفیت بالا در جهان شناخته می‌شود. تولید انحصاری و حجم بالای این محصول با کیفیت بی‌نظیر، فرصتی طلایی برای ایران در بازارهای جهانی فراهم آورده است. با این حال، چالش‌هایی نیز در مسیر صادرات زعفران وجود دارند که در این مقاله به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
ایران به عنوان قطب تولید زعفران، در سال جاری 127 هزار هکتار از اراضی خود را به کشت این محصول اختصاص داده است. با وجود اینکه 23 استان کشور به کشت زعفران می‌پردازند، اما بیش از 93 درصد از تولید این محصول در خراسان بزرگ انجام می‌شود.
در سال‌های اخیر، با تلاش‌های انجام شده و انتقال دانش به مزارع، متوسط عملکرد تولید زعفران از 3.5 کیلوگرم در هر هکتار به 9 کیلوگرم افزایش یافته است. جالب است بدانید که کشاورزان پیشرو در ایران قادر به تولید حدود 30 کیلوگرم زعفران در هر هکتار هستند.
کشت زعفران نه تنها در جهت تغییر الگوی کشت و بهینه‌سازی مصرف آب قدمی مؤثر است، بلکه با توجه به ارزش افزوده بالا و امکان صادرات به سراسر جهان، نقش کلیدی در تقویت اقتصاد مقاومتی و توسعه صادرات غیرنفتی ایران ایفا می‌کند.
متاسفانه، سهم ایران از تجارت طلای سرخ در جهان، با وجود تولید حدود 90 درصد از آن، ناچیز است. این موضوع نشان دهنده ضعف جایگاه زعفران ایرانی در عرصه جهانی است. زعفران‌کاران از هزینه بالای تولید در مقایسه با قیمت ارزان این محصول در بازارهای جهانی گلایه دارند. از سوی دیگر، تجار و صادرکنندگان زعفران ایرانی، با وجود شهرت جهانی این محصول، در رقابت با کشورهای مانند چین، اسپانیا و حتی افغانستان با چالش‌های جدی روبرو هستند.
در سال جاری، شاهد کاهش چشمگیر صادرات زعفران ایران بوده‌ایم. فعالان صنعت زعفران، افزایش قاچاق و پیش‌بینی افزایش تولید زعفران را دو عامل مهم در این کاهش عنوان می‌کنند.
محمدرضا اردیخانی، فعال صنعت زعفران، در این خصوص بیان می‌کند که بیشترین صادرات زعفران ایران به چین، امارات متحده عربی و اسپانیا بوده است.
او در ادامه می‌گوید که در شش ماهه نخست سال جاری، بیشترین کاهش صادرات زعفران به چین، با 65 درصد کاهش نسبت به سال گذشته، صورت گرفته است. امارات متحده عربی به عنوان مقصد اول زعفران صادراتی ایران، نیز با 32 درصد کاهش در صادرات مواجه بوده است.
صادرات زعفران به اسپانیا نیز با کاهش 41 درصدی، از 18.897 تن در شش ماهه نخست سال گذشته به 11.56 تن در مدت مشابه سال جاری رسیده است.
اردیخانی افزایش قاچاق و پیش‌بینی افزایش تولید زعفران را دو عامل مهم در کاهش چشمگیر صادرات زعفران ایران عنوان می‌کند و می‌افزاید که از اواسط اردیبهشت ماه، بررسی‌ها حاکی از افزایش تولید زعفران در مناطق عمده تولید در استان‌های خراسان بود. این امر به کاهش تقاضا در بازار جهانی برای خرید با قیمت مناسب تر منجر شده است.
او در پایان، سیاست‌هایی نظیر پیمان سپاری ارزی را نیز از عوامل موثر در افزایش چشمگیر قاچاق زعفران می‌داند. این سیاست، پس از افزایش نرخ ارز، صادرکنندگان رسمی و قانونی را در صادرات و عرضه محصولات خود در بازار کشورهای هدف با مشکل مواجه کرده است.
