در شرایطی که علم پزشکی بیش از هر زمان دیگری بر اهمیت تغذیه طبیعی در سلامت انسان تأکید دارد، شیر مادر همچنان به‌عنوان بهترین و بی‌رقیب‌ترین گزینه تغذیه نوزادان شناخته می‌شود. این موضوع به‌ویژه برای نوزادان نارس یا بیمار که در حساس‌ترین روزهای زندگی خود نیازمند مراقبت‌های ویژه هستند، اهمیت دوچندان دارد. اما در بسیاری از موارد، به دلایل پزشکی یا شرایط بحرانی، مادران قادر به شیردهی نیستند. در چنین شرایطی، بانک‌های شیر مادر به‌عنوان راه‌حلی علمی، انسانی و نجات‌بخش وارد عمل می‌شوند.
نقش حیاتی بانک‌های شیر مادر در سلامت نوزادان
بانک شیر مادر محلی تخصصی برای جمع‌آوری، غربالگری، پاستوریزه‌سازی و توزیع شیر اهدایی مادران داوطلب است. این شیرها پس از طی مراحل ایمن‌سازی، به نوزادانی که از شیر مادر خود محروم هستند، ارائه می‌شود. شیر مادر در روزهای نخست تولد، نقشی کلیدی در رشد و تقویت سیستم ایمنی نوزاد دارد. استفاده از شیر خشک در نوزادان نارس می‌تواند منجر به عوارضی مانند التهاب روده، عفونت‌های شدید و افزایش خطر مرگ‌ومیر شود.
در بیمارستان‌های پیشرفته جهان، بخش‌های مراقبت ویژه نوزادان از شیر پاستوریزه‌شده مادران داوطلب استفاده می‌کنند تا نوزادانی که هنوز شیر مادرشان کافی نیست، از تغذیه طبیعی بهره‌مند شوند.
تاریخچه و استانداردهای جهانی بانک شیر مادر
اولین بانک شیر مادر در جهان در سال ۱۹۰۹ در شهر وین اتریش راه‌اندازی شد. امروزه در اروپا بیش از ۲۱۰ بانک شیر فعال وجود دارد و در آمریکا نیز تقریباً تمامی ایالت‌ها دارای بانک شیر هستند. از سال ۱۹۸۵، انجمن بانک شیر مادر آمریکای شمالی (HMBANA) وظیفه تدوین استانداردها و نظارت بر سلامت شیرهای اهدایی را بر عهده دارد.
فرآیند ایمن‌سازی و آزمایش شیرهای اهدایی
شمس‌الله نوری‌پور، رئیس بیمارستان کودکان مفید و فوق تخصص طب نوزادی، با اشاره به اهمیت تغذیه با شیر مادر برای نوزادان نارس، گفت: «شیر مادر موجب کاهش مرگ‌ومیر، افزایش ایمنی در برابر عفونت‌ها و رشد بهتر مغز و بینایی نوزاد می‌شود.» وی افزود: «شیرهای اهدایی در ظروف مخصوص و در دمای مناسب نگهداری شده و پس از پاستوریزه‌سازی، ویروس‌های احتمالی از بین می‌روند. پیش از مصرف نیز آزمایش‌های میکروبی انجام می‌شود و در صورت وجود آلودگی، شیر از چرخه مصرف خارج می‌شود.»
نوری‌پور تأکید کرد که سلامت مادران اهداکننده نیز بررسی می‌شود و در صورت مصرف داروهای خاص یا وجود بیماری، شیر آن‌ها وارد چرخه اهدا نخواهد شد. او همچنین خاطرنشان کرد که بانک شیر بیمارستان مفید در حال حاضر نوزادان بستری را تغذیه می‌کند و در صورت وجود شیر مازاد، به سایر بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ارسال خواهد شد.
فرهنگ اهدای شیر؛ گامی مؤثر در ارتقاء سلامت نوزادان
رئیس بیمارستان کودکان مفید با اشاره به اینکه بسیاری از مادران با تغذیه مناسب و تحریک ترشح شیر می‌توانند شیر مازاد تولید کنند، گفت: «فرهنگ اهدای شیر اقدامی خیرخواهانه و انسانی است که می‌تواند به نهادینه‌سازی دو اصل مهم کمک کند؛ تغذیه نوزاد با شیر مادر و حمایت از نوزادان نارس و بیمار.»
وی در پایان ابراز امیدواری کرد که با گسترش فرهنگ اهدای شیر، شاهد راه‌اندازی بانک‌های شیر مادر در تمامی استان‌های کشور باشیم تا هیچ نوزادی از تغذیه طبیعی محروم نماند.
About the Author
محمدرضا صبوری، از روزنامه‌نگاران باسابقه و متعهد در تیم تحریریه مجله خبری است. او با سال‌ها تجربه در عرصه رسانه، به عنوان یک تحلیلگر و گزارشگر قابل اعتماد شناخته می‌شود. صبوری به دلیل دقت، دانش و تخصص خود در پوشش اخبار مهم، به یکی از ستون‌های اصلی تیم تبدیل شده است.