## قیمت بنزین: آیا زمان افزایش قیمت فرا رسیده است؟
در سال ۱۴۰۲، هر لیتر بنزین در ایران حدود ۱۴ هزار تومان هزینه تولید داشته است. این در حالیست که قیمت آن در بازار بسیار پایین تر از این رقم می باشد. با توجه به چالش های اقتصادی و بحران انرژی، سوال اینجاست که آیا زمان اصلاح قیمت بنزین فرا رسیده یا باید به سیاست‌های یارانه ای ادامه داد؟
در این گزارش، به بررسی دقیق هزینه تولید بنزین در سال ۱۴۰۲ و عواملی که منجر به افزایش آن شده اند، می پردازیم.
### هزینه تولید بنزین در سال ۱۴۰۲: یک بررسی دقیق
طبق گزارشات کارشناسی، هزینه تولید هر لیتر بنزین در سال ۱۴۰۲ به طور میانگین حدود ۲۱ سنت بوده است. این هزینه شامل بخش های مختلفی از جمله تولید مواد اولیه، پالایش، هزینه های عمومی و اداری، سرمایه‌گذاری و سهم بین نسلی می شود.
* **تولید مواد اولیه:** این بخش به طور میانگین ۲.۶ سنت به ازای هر لیتر بنزین هزینه دارد. این هزینه شامل خرید نفت خام و میعانات گازی که مواد اولیه اصلی تولید بنزین هستند، می باشد.
* **هزینه پالایش:** این هزینه در سال ۱۴۰۲ حدود ۴ سنت به ازای هر لیتر بنزین بوده است. پالایشگاه ها برای تبدیل نفت خام و میعانات گازی به بنزین، به انرژی، تجهیزات و نیروی انسانی نیاز دارند که این موارد هزینه های زیادی را به همراه دارند.
* **هزینه های عمومی و اداری:** این بخش شامل هزینه های اداره پالایشگاه ها و دیگر هزینه های عمومی می باشد که حدود ۴ سنت به ازای هر لیتر بنزین هزینه دارد.
* **هزینه سرمایه‌گذاری:** برای تامین زیرساخت های تولید بنزین و توسعه پالایشگاه ها، به طور میانگین ۳.۲ سنت به ازای هر لیتر بنزین هزینه صرف می شود. این هزینه ها شامل تجهیزات، واحدهای پالایش و سیستم های توزیع می باشد.
* **سهم بین نسلی:** طبق قوانین بالادستی ایران، ۴۰ درصد از درآمد حاصل از صادرات نفت خام به عنوان منابع بین نسلی ذخیره می‌شود. این سهم در سال ۱۴۰۲ به طور میانگین ۷ سنت به ازای هر لیتر بنزین می‌رسد. این مبلغ به صندوق های ذخیره سازی تخصیص داده می‌شود.
با توجه به این هزینه ها، هزینه تولید هر لیتر بنزین در سال ۱۴۰۲ در ایران به حدود ۱۴ هزار و ۴۹۰ تومان (با احتساب دلار ۶۹ هزار تومان) می رسد.
### تغییرات هزینه پالایش بنزین در پنج سال اخیر
هزینه پالایش بنزین در ایران در پنج سال اخیر روندی متغیر داشته است:
* **سال ۱۳۹۸:** ۳.۲ سنت
* **سال ۱۳۹۹:** ۱.۷ سنت
* **سال ۱۴۰۰:** ۲.۹ سنت
* **سال ۱۴۰۱:** ۲.۹ سنت
* **سال ۱۴۰۲:** ۴ سنت
افزایش هزینه‌های پالایش در سال‌های اخیر می تواند به دلایل مختلفی از جمله افزایش هزینه‌های انرژی، اصلاحات در فرآیند پالایش، و یا تغییرات در قیمت مواد اولیه مرتبط با فرآیند پالایش باشد.
### وابستگی ایران به واردات بنزین: یک چالش جدی
یکی از چالش های مهم در تامین بنزین کشور، وابستگی به واردات است. با توجه به آمار رسمی، میانگین تولید روزانه بنزین در ایران حدود ۱۱۴ میلیون لیتر و مصرف روزانه ۱۲۰ میلیون لیتر است. این به معنای ناترازی روزانه ۶ میلیون لیتر بنزین است که از طریق واردات تأمین می‌شود.
بنزین وارداتی، به‌ویژه از منابع گازی و نفتی که قیمت آن‌ها در بازارهای جهانی بالاتر از بنزین تولید داخلی است، هزینه‌ای معادل ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان برای هر لیتر خواهد داشت.
این مسأله نشان‌دهنده فشار اقتصادی در زمینه تأمین بنزین و نیاز به اصلاحات در سیاست‌های انرژی و مصرف است. اگرچه ۹۵ درصد از بنزین مصرفی کشور از طریق پالایشگاه‌های داخلی تأمین می‌شود، اما همین کسری ۵ درصدی می‌تواند هزینه‌های هنگفتی به دولت تحمیل کند.
### نظرات متضاد مسئولین درباره افزایش قیمت بنزین
بحث افزایش یا ثابت ماندن قیمت بنزین همواره یکی از مسائل مورد توجه مسئولین بوده است. در ماه‌های اخیر، برخی از مسئولین درباره یارانه‌های بنزین ابراز نگرانی کرده اند. بر اساس گفته ها، در حال حاضر ایران برای واردات بنزین، ۸ میلیارد دلار هزینه می‌کند و این رقم به وضوح نشان‌دهنده ناترازی انرژی در کشور است.
با وجود نگرانی‌های موجود، برخی دیگر از مقامات و نمایندگان مجلس اعلام کرده‌اند که در بودجه سال آینده خبری از افزایش قیمت بنزین نیست.
### آینده قیمت بنزین: چه خواهد شد؟
با وجود اظهارنظرهای مختلف، به نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت هیچ تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین وجود ندارد. دولت و مجلس در حال بررسی و تحلیل وضعیت موجود هستند و تلاش دارند تا با بهینه‌سازی مصرف سوخت، بخش‌هایی از ناترازی انرژی را جبران کنند.
اما در بلندمدت، اگر ناترازی انرژی همچنان ادامه یابد، احتمال اصلاح قیمت بنزین به یک ضرورت اقتصادی تبدیل خواهد شد.
