نوسان اخیر قیمت دلار در بازار آزاد بیش از آنکه ریشه در تغییرات واقعی عرضه و تقاضا داشته باشد، بازتابی از فشارهای سیاسی و انتظارات منفی در آستانه احتمال فعال شدن «مکانیسم ماشه» ارزیابی می‌شود. در چنین شرایطی، بسیاری از خریدهای هیجانی و سفته‌بازی‌ها بازار را ملتهب کرده‌اند؛ پدیده‌ای که به گفته کارشناس اقتصادی فاطمه عبدالشاه، ماهیتی گذرا و روانی دارد.
ریشه‌های افزایش قیمت
عبدالشاه در گفت‌وگو با ایسنا تأکید کرد:
- کاهش محسوس عرضه ارز، عامل اصلی جهش نیست، بلکه نگرانی از تحولات سیاسی و اخبار مربوط به فشارهای بین‌المللی، انتظارات سفته‌بازانه را تغذیه می‌کند.
- تجربه نشان می‌دهد در غیاب شفافیت و اطلاع‌رسانی مناسب، فضای هیجانیِ بازار، خود به خود قیمت‌ها را بالا می‌برد، حتی اگر شرایط بنیادی اقتصادی دست‌نخورده باشد.
نقش دولت در مهار التهاب
برای مهار این افزایش موقتی، دولت می‌تواند با دو اقدام کلیدی به عنوان «ضربه‌گیر» بازار عمل کند:
- تزریق منظم و هدفمند ارز به بازار آزاد به‌منظور جبران تقاضای غیرحقیقی
- ارائه اطلاعات شفاف درباره ذخایر ارزی و برنامه زمان‌بندی سیاست‌های ارزی
این تدابیر با مدیریت انتظارات فعالان اقتصادی و محدود کردن بازی‌های سفته‌بازانه، از تبدیل نگرانی‌های سیاسی به موج جدید افزایش قیمت جلوگیری می‌کند.
چشم‌انداز بلندمدت؛ اصلاحات ساختاری
عبدالشاه هشدار داد که پایداری نرخ ارز تنها از مسیر اصلاح نظام پولی و تجاری ممکن خواهد شد. در این مسیر، دو اولویت اساسی وجود دارد:
- بازنگری در سازوکار تعیین نرخ ارز و تمرکز بر ارز بازارساز
- تقویت صادرات غیرنفتی و بهبود تراز پرداخت‌ها
بدون اجرای این اصلاحات، تکیه صرف بر اقدامات کوتاه‌مدت نمی‌تواند از چرخه نوسانات مداوم جلوگیری کند. مردم نیز بهتر است از واکنش‌های احساسی در خرید ارز بپرهیزند و با نگاه واقع‌بینانه به اخبار سیاسی و اقتصادی، از سفته‌بازی اجتناب کنند.
با ترکیب مداخله هوشمندانه دولت در بازار و به‌صحنه‌آوردن اصلاحات بنیادین، می‌توان چرخ نوسانات ارزی را کند کرد و فضای باثبات‌تری برای فعالان اقتصادی و مردم عادی فراهم ساخت.
About the Author
محمدرضا صبوری، از روزنامه‌نگاران باسابقه و متعهد در تیم تحریریه مجله خبری است. او با سال‌ها تجربه در عرصه رسانه، به عنوان یک تحلیلگر و گزارشگر قابل اعتماد شناخته می‌شود. صبوری به دلیل دقت، دانش و تخصص خود در پوشش اخبار مهم، به یکی از ستون‌های اصلی تیم تبدیل شده است.