دوره تخصصی «آشنایی با اصول و فناوری‌های نوین نگهداری مواد غذایی» در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی استان ایلام برگزار شد تا کارکنان جهاد کشاورزی با مجموعه‌ای از روش‌های علمی و صنعتی — از پاستوریزاسیون و کنسروسازی تا پرتودهی، نانوپوشش‌ها و پلاسما سرد — آشنا شوند و راه‌های عملی افزایش ماندگاری و ارتقای کیفیت محصولات را به مزارع و کارگاه‌های محلی منتقل کنند.
ضرورت تمرکز بر نگهداری نوین
با افزایش چالش‌های امنیت غذایی، تغییر اقلیم و فشار بر منابع، نگهداری مناسب محصول بعد از برداشت به‌عنوان حلقه‌ای تعیین‌کننده در کاهش ضایعات و ارتقای درآمد کشاورزان مطرح است. انتقال فناوری‌های نوین به بدنه اجرایی جهاد کشاورزی می‌تواند فاصله بین تولید و مصرف را کوتاه‌تر کند و تاب‌آوری زنجیره غذایی استان را افزایش دهد.
آنچه در دوره آموختند
- مبانی فنی و استانداردها: مکانیزم‌های فساد میکروبی و آنزیمی، اصول HACCP و معیارهای Codex، و طراحی بسته‌بندی‌های فعال و هوشمند.
- فناوری‌ها و روش‌های کاربردی: بلانچینگ، پاستوریزاسیون، استریلیزاسیون، انجماد سریع، خشک‌کردن، تغلیظ اسمزی، کنسروسازی حرارتی، پرتودهی اشعه یونیزان، کاربرد امواج مایکروویو در فرآوری سریع، نانوپوشش‌ها و پلاسما سرد؛ همه با نمونه‌های عملی و مطالعات موردی تشریح شدند.
پیامدهای اقتصادی و اجتماعی مورد انتظار
معاون آموزشی مرکز تأکید کرد که کاهش ضایعات پس از برداشت مستقیماً به افزایش درآمد خانوارهای کشاورز و کاهش نیاز به واردات مواد غذایی منجر می‌شود. بهبود نگهداری همچنین به ایجاد ارزش‌افزوده در مبادی محلی، توسعه صنایع فرآوری کوچک و اشتغال‌زایی کمک خواهد کرد.
برنامه‌های بعدی و مسیر اجرایی
مرکز تحقیقات در نظر دارد این آموزش‌ها را به‌صورت مستمر در شهرستان‌ها گسترش دهد و دانش فنی را به بهره‌برداران منتقل کند. قدم‌های عملی پیشنهادی شامل تجهیز کارگاه‌های محلی به تکنیک‌های کم‌هزینه اما مؤثر (مثل بلانچینگ و بسته‌بندی فعال)، تعریف پروژه‌های پایلوت برای نانوپوشش‌ها یا پلاسما سرد در محصولات حساس، و آموزش کشاورزان در مدیریت انبار و زنجیره سرمایشی است.
جمع‌بندی
ترکیب دانش استانداردی با فناوری‌های نوظهور می‌تواند از نرخ بالای ضایعات در مراحل پس از برداشت بکاهد و امنیت غذایی منطقه را تقویت کند. حالا چالش اصلی اجرای برنامه‌ها در مقیاس محلی، تأمین تجهیزات مناسب و پیوند مستمر میان پژوهش، آموزش و تولید است تا آنچه در کلاس یاد گرفته شد، در انبارها و بازارهای ایلام به‌ثمر بنشیند.
About the Author
محمدرضا صبوری، از روزنامه‌نگاران باسابقه و متعهد در تیم تحریریه مجله خبری است. او با سال‌ها تجربه در عرصه رسانه، به عنوان یک تحلیلگر و گزارشگر قابل اعتماد شناخته می‌شود. صبوری به دلیل دقت، دانش و تخصص خود در پوشش اخبار مهم، به یکی از ستون‌های اصلی تیم تبدیل شده است.