در دل تبریز، کنار آذراز خروشان، آرامگاهی وجود دارد که تاریخ ادب ایران و آذربایجان را در آغوش کشیده است. مقبره‌الشعرا، جایگاه خاکی بیش از ۴۱۰ شاعر و عارف، روزگاری در پس فراموشی گم شد؛ اما با دفن استاد محمدحسین شهریار در سال ۱۳۶۷، این زیارتگاه فرهنگی بار دیگر جان گرفت و به تپش افتاد.
افول مقبره‌الشعرا در گذر زمان
از قرن پنجم هجری که سرخاب به «حظیره‌الشعرا» شهرت یافت تا دوران صفویه و آرامگاه خاقانی و اسدی طوسی، این مکان همیشه کانون ادب بود. اما جنگ‌ها، انتقال سنگ‌قبرها به دژ رشیدی و ساخت‌وسازهای بی‌ضابطه در دوره‌های بعدی، هویت تاریخی آن را زیر آوار برد.
نقطه عطف: حضور شهریار
با آنکه شهریار ریشه‌هایش در تهران بود، عشق به دیار مادری و تأکید مادرش او را به تبریز بازگرداند. پس از درگذشت، انتخاب مقبره‌الشعرا به‌عنوان آرامگاهش، دو اتفاق مهم به همراه داشت:
- بازخوانی و معرفی دوباره بیش از ۴۰۰ شاعر و عارف فراموش‌شده
- برپایی نخستین کنگره‌ها و مراسم ادبی سالانه برای بزرگداشت او و دیگر بزرگان
این تحرک فرهنگی، طرح نیمه‌کاره احیای محوطه را که سال‌ها رها مانده بود، دوباره به جریان انداخت و ساخت بنای امروزین با الهام از معماری ایرانی-اسلامی تکمیل شد.
طنین تازه شعر و میراث زنده
امروز مقبره‌الشعرا بیش از یک آرامگاه است؛ موزه‌ای روباز که
- دانشجویان ادبیات و تاریخ را با تاریخ پرشور شعر ایران آشنا می‌کند
- گردشگران داخلی و خارجی را به شوق زیارت قصیده‌ها و غزل‌های حیدرابا درمی‌آورد
هر آیین بزرگداشت شهریار یا همایش علمی درباره مقبره، پژواکی است از حضور روح شاعرانی که بیش از یک‌هزار سال در سکوت منتظر مانده بودند. از خاک سرخاب تا آواز «حیدربابا»، این مکان امروز شناسنامه‌ی فرهنگی تبریز و سند پیوند تاریخ با ادبیات فارسی شده است.
About the Author
محمدرضا صبوری، از روزنامه‌نگاران باسابقه و متعهد در تیم تحریریه مجله خبری است. او با سال‌ها تجربه در عرصه رسانه، به عنوان یک تحلیلگر و گزارشگر قابل اعتماد شناخته می‌شود. صبوری به دلیل دقت، دانش و تخصص خود در پوشش اخبار مهم، به یکی از ستون‌های اصلی تیم تبدیل شده است.