رئیس یک اندیشکده حکمرانی با انتقاد از رویکرد منفعلانه در قبال مصرف انرژی در ایران، به سیاست‌های سختگیرانه کشورهای اروپایی در محدودسازی استفاده از سیستم‌های سرمایشی اشاره کرد و گفت: در حالی که کشورهای اروپایی با وضع قوانین دقیق و نظارت جدی، مصرف انرژی در بخش سرمایش را مدیریت می‌کنند، در ایران نه تنها مقررات بازدارنده‌ای وجود ندارد، بلکه برخی فروشگاه‌های بزرگ با عرضه و تبلیغ کولرهای گازی بی‌کیفیت و پرمصرف، حتی در مناطقی که نیازی به آن نیست، به ناترازی فزاینده انرژی دامن می‌زنند.
سیدطه‌حسین مدنی با هشدار نسبت به بحران ناترازی انرژی در کشور، اظهار داشت: «ناترازی بین تولید و مصرف برق در ماه‌های اخیر به شکل خاموشی‌های مکرر در سراسر کشور نمایان شده و پیش‌بینی می‌شود این شکاف در اوج مصرف سال جاری به حدود ۲۴ هزار مگاوات برسد.»
وی با اشاره به تلاش‌های دولت برای رفع این ناترازی از طریق سرمایه‌گذاری در تولید برق و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، خاطرنشان کرد: «اگرچه دولت سیاست‌های سریعی در زمینه تولید برق دنبال می‌کند، اما بی‌توجهی به برخی روندها مانند تبلیغ غیرمستقیم و ترویج استفاده از کولرهای گازی غیراستاندارد و پرمصرف، می‌تواند این اقدامات را بی‌اثر کرده و ناترازی را همچنان در سطح بالایی نگه دارد.»
مدنی در تشریح این موضوع به مصوبه شورای عالی انرژی مبنی بر ممنوعیت تبلیغ کولرگازی در اقلیم‌های غیرضروری اشاره کرد و افزود: «با وجود این مصوبه، متاسفانه شاهد تبلیغات غیرمستقیم و ترویج فروش کولرهای گازی، به ویژه در تهران، توسط برخی فروشگاه‌های بزرگ لوازم خانگی هستیم.»
عرضه برندهای ناشناخته و تشنه برق:
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند با تاکید بر غیرضروری بودن استفاده از کولرگازی در بسیاری از مناطق تهران به دلیل شرایط اقلیمی، گفت: «نکته قابل تامل این است که برخی از این فروشگاه‌های بزرگ با ارائه تسهیلات اقساطی جذاب برای عرضه برندهای گمنام و بی‌کیفیت کولر گازی، مشتریان را به خرید دستگاه‌هایی با مصرف برق بسیار بالا ترغیب می‌کنند.»
وی برای تبیین بهتر این مسئله، به تجربه کشورهای اروپایی در مدیریت مصرف انرژی در بخش سرمایش اشاره کرد و گفت: «بر اساس گزارش موسسه منابع جهان، کشورهایی مانند اسپانیا، ایتالیا، یونان و بخش‌هایی از فرانسه در اروپا با موج‌های شدید گرما مواجه هستند.»
مدنی با استناد به گزارش یورونیوز افزود: «تا سال ۲۰۲۲، استفاده از کولرگازی در اروپا چندان رایج نبود و تنها ۱۹ درصد منازل و کسب و کارها به این سیستم مجهز بودند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که فروش کولرگازی در کشوری مانند ایتالیا تا سال ۲۰۱۲ کمتر از یک میلیون دستگاه در سال بود، اما این رقم در سال ۲۰۲۲ به دو میلیون دستگاه رسید.»
قوانین سختگیرانه اروپایی؛ از حداقل دما تا جریمه‌های سنگین:
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند با اشاره به افزایش مصرف برق ناشی از رواج کولرگازی در اروپا، تاکید کرد: «دولت‌های این کشورها برای جلوگیری از افزایش ناگهانی مصرف انرژی، قوانین سختگیرانه‌ای وضع کرده‌اند.»
وی با استناد به گزارش بلومبرگ، به اقدامات اسپانیا در تعیین حداقل دمای ۲۷ درجه سانتیگراد برای ساختمان‌های عمومی در تابستان و حداکثر دمای ۱۹ درجه در زمستان و اعمال جریمه‌های سنگین برای متخلفان اشاره کرد. همچنین، ایتالیا با تعیین حداقل دمای ۲۵ درجه در اماکن تجاری و ۲۷ درجه در ادارات برای فصل گرما، متخلفان را بین ۵۰۰ تا ۳۰۰۰ یورو جریمه می‌کند.
مدنی ادامه داد: «در آلمان نیز باز گذاشتن پنجره ساختمان‌های اداری، تجاری و دولتی هنگام استفاده از سیستم‌های تهویه گرمایشی و سرمایشی با جریمه‌های سنگین همراه است. علاوه بر این، آلمان قانونی را به تصویب رسانده که بر اساس آن ساختمان‌ها باید ۶۵ درصد از انرژی مورد نیاز برای سیستم گرمایشی خود را از طریق سیستم‌های تجدیدپذیر تامین کنند.»
ممنوعیت فروش کولرهای غیراستاندارد در اروپا:
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند با اشاره به استانداردهای سختگیرانه اروپا در زمینه بهره‌وری انرژی، گفت: «بر اساس مقررات اکودیزاین، فروش کولرهایی که استانداردهای حداقل بهره‌وری را ندارند، در اروپا کاملاً ممنوع است و آلمان در این زمینه رویکرد بسیار سختگیرانه‌ای اتخاذ کرده است.»
وی با بیان اینکه بحران انرژی سال ۲۰۲۲ در اروپا، این کشورها را بر آن داشت تا قوانین مربوط به صرفه‌جویی انرژی را سختگیرانه‌تر کنند، افزود: «به عنوان مثال، اسپانیا برای کاهش مصرف گاز، حداقل دمای فصل گرما را افزایش و حداکثر دمای فصل سرما را کاهش داد. ایتالیا نیز با اجرای برنامه “عملیات ترموستات” و تشدید قوانین مصرف انرژی، تلاش کرد تا مصرف گاز را به میزان قابل توجهی کاهش دهد، حتی با وجود اعتراضات مردمی و صاحبان کسب و کار. آلمان نیز در همین راستا قانون صرفه‌جویی انرژی را تصویب و با دقت آن را اجرا می‌کند.»
مدنی با اشاره به رویکرد متفاوت بلژیک به دلیل شرایط اقلیمی معتدل‌تر، گفت: «بلژیک عمدتاً قوانین مربوط به صرفه‌جویی انرژی را به صورت توصیه‌ای مطرح می‌کند، اما به طور مداوم بر اهمیت آن تاکید دارد تا در صورت بروز شرایط اضطراری، آمادگی لازم در میان مردم وجود داشته باشد.»
ممنوعیت واردات برخی کولرهای گازی در اروپا تا سال ۲۰۲۷:
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند با اشاره به رویکرد کلان اتحادیه اروپا در زمینه کاهش اثرات زیست‌محیطی سیستم‌های سرمایشی، خاطرنشان کرد: «اتحادیه اروپا به طور کلی قصد دارد تا سال ۲۰۲۷ واردات سیستم‌های خنک کننده مبتنی بر گازهای F یا هیدروفلوئوروکربن‌ها (HFCs) را به دلیل راندمان پایین و آسیب رساندن به لایه ازن، در سراسر اروپا کاملاً ممنوع کند و از هم اکنون نیز استفاده از این گازها را به شدت محدود کرده است.»
وی با بیان اینکه در اکثر کشورهای اروپایی به دلیل رطوبت بالا، استفاده از کولرگازی و در برخی مناطق نیز کولر آبی یا چیلرهای جذبی رایج است، افزود: «برخی کشورهای اروپایی علاوه بر محدودیت‌های ذکر شده، محدودیت‌های مالیاتی را نیز برای استفاده از دستگاه‌های تهویه وضع کرده‌اند. اسپانیا با اعمال مالیات بر استفاده از کولرهای گازی مبتنی بر گازهای F و با گرید انرژی پایین، عملاً مصرف کننده را از خرید این نوع کولرها منصرف می‌کند.»
مدنی با استناد به گزارش روزنامه SUR، از افزایش ۱۰ درصدی مالیات گازهای گلخانه‌ای در تولید، واردات و نصب سیستم‌های سرمایشی در اسپانیا از سپتامبر ۲۰۲۲ خبر داد. وی همچنین به مالیات بر ارزش افزوده بیشتر برای خرید سیستم‌های سرمایشی با گرید انرژی پایین در یونان و پرتغال اشاره کرد و تاکید کرد که بر اساس مقررات اکودیزاین، برچسب انرژی باید به طور دقیق تعیین شود و در صورت تخلف، جریمه‌های سنگینی اعمال خواهد شد.
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند در ادامه به تعرفه‌های پلکانی برق در اسپانیا و جریمه مصرف بالاتر از حد مجاز، الزام به ممیزی انرژی برای مشترکان پرمصرف در آلمان و کاهش تدریجی یارانه‌ها برای مصارف بالاتر از متوسط در سوئد اشاره کرد.
ممنوعیت عرضه کولرهای کم‌بازده در اروپا از سال ۲۰۲۳:
مدنی با اشاره به استانداردهای بهره‌وری انرژی در اتحادیه اروپا، تصریح کرد: «از سال ۲۰۲۳، عرضه و فروش کولرهایی که نسبت بازده انرژی کمتر از ۲.۹ داشته باشند، به طور کلی در اتحادیه اروپا ممنوع است. همچنین، بر اساس مقررات گازهای F، از ژانویه ۲۰۲۵ کولرهای گازی کوچک با گازهای HFC با پتانسیل گرمایش جهانی بالای ۷۵۰ ممنوع شده و از ژانویه ۲۰۲۷ نیز کولرهای مبتنی بر این گازها تا ظرفیت ۱۲ کیلووات با پتانسیل گرمایش جهانی بالای ۱۵۰، مگر در موارد ضروری ایمنی و خاص کمیسیون اروپا، ممنوع خواهند شد.»
تهران؛ نیازمند کولر گازی ۳۰ هزار BTU؟
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند با طرح این سوال که آیا استفاده از کولر گازی ۳۰ هزار BTU در تهران توجیه منطقی دارد، گفت: «تجربه کشورهای اروپایی برای کشور ما که با ناترازی شدید انرژی روبرو است، به ویژه در بخش مصرف سیستم‌های سرمایشی، می‌تواند بسیار آموزنده باشد. وقتی در بسیاری از مناطق کشور، به ویژه تهران، نیازی به استفاده از کولرگازی وجود ندارد، چرا باید این نیاز تعریف و مردم به سمت آن سوق داده شوند؟»
وی با انتقاد از عرضه کولرهای گازی با بهره‌وری پایین توسط برخی فروشگاه‌های بزرگ لوازم خانگی، تاکید کرد: «متاسفانه، این موضوع با ارائه شرایط اقساطی جذاب برای این کولرهای بی‌کیفیت، تشدید شده است. گرید انرژی این کولرها در شرایط آزمایشگاهی تعیین شده و به دلیل ضعف طراحی و تولید، به مرور زمان افت شدیدی خواهد داشت و راندمان واقعی آن‌ها بسیار پایین‌تر از برچسب اعلام شده خواهد بود.»
فشار تبلیغاتی و تشدید ناترازی:
مدنی با اشاره به نقش تبلیغات گسترده در ایجاد نیاز کاذب و عرضه کالاهای بی‌کیفیت، خاطرنشان کرد: «این اقدام در وهله اول با تبلیغات وسیع، یک نیاز غیرضروری را ایجاد کرده و در مرحله بعد با عرضه اجناس بی‌کیفیت و پرمصرف، به تشدید ناترازی انرژی دامن زده است. این رویکرد کاملاً مغایر با تجربه کشورهای موفق در مدیریت مصرف انرژی است.»
رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند در پایان با تاکید بر اهمیت استفاده از تجربیات جهانی در حل چالش‌های داخلی، گفت: «بسیاری از چالش‌های کنونی ما پیش از این در دنیا تجربه شده و راه حل‌های موثری نیز برای آن‌ها طراحی و اجرا شده است. بنابراین، ضروری است که ما از این تجربیات استفاده کرده و تصمیمات خود را بر اساس آن‌ها ارزیابی کنیم. نهادهای پژوهشی می‌توانند با پیش‌بینی و شناسایی چالش‌ها و ارائه راهکارهای مبتنی بر مطالعات تطبیقی، نقش موثری به عنوان عقل منفصل برای دولت ایفا کنند.»