وزیر آموزش و پرورش «شیوه‌نامه اجرایی طرح برنامه آغازین مدرسه» با عنوان «نوجوان شاد ایرانی (نشا)» را برای سال تحصیلی ۱۴۰۴–۱۴۰۵ ابلاغ کرد. این طرح که با هدف جذاب‌سازی فعالیت‌های پرورشی، ارتقای سلامت روان و تقویت هویت اسلامی-ایرانی طراحی شده، صبحگاه مدرسه را به فرصتی برنامه‌ریزی‌شده برای تربیت، نشاط و انسجام ملی تبدیل خواهد کرد. در این بازنویسی با تاکید بر «برنامه آغازین مدرسه» ساختار، اهداف، اجزای کلیدی و پیشنهاد‌های عملی برای اجرای مؤثر ارائه شده است.
چرا «برنامه آغازین مدرسه» اهمیت دارد
«برنامه آغازین مدرسه» نقطه شروع روز تحصیلی است و کیفیت آن مستقیماً بر روحیه، تمرکز و رفتار دانش‌آموزان در طول روز تاثیر می‌گذارد. اجرای دانش‌آموزمحور، خلاق و با نشاط باعث تقویت سلامت جسمی و روانی، حس مسئولیت‌پذیری و تعلق اجتماعی در دانش‌آموزان می‌شود و زمینه‌ساز نهادینه‌سازی ارزش‌ها و هویت ملی و دینی است.
اهداف کلیدی «برنامه آغازین مدرسه»
- نهادینه کردن حس همبستگی ملی و هویت اسلامی-ایرانی؛
- تقویت سلامت روان و ایجاد نشاط روزانه؛
- تربیت عادات منظم، مسئولیت‌پذیری و احترام متقابل در دانش‌آموزان.
اجزای پیشنهادی برنامه آغازین مدرسه (نشا)
شیوه‌نامه بر خلاقیت و محوریت دانش‌آموز تاکید دارد؛ بخش‌های پیشنهادی که می‌توانند در قالب «برنامه آغازین مدرسه» گنجانده شوند عبارتند از: سرود یا فرصت بیان گروهی، مرور ارزش‌های مدرسه و رفتارهای مطلوب، تمرینات تنفسی یا کششی کوتاه، و معرفی یک پیام آموزشی کوتاه روزانه که توسط دانش‌آموزان اجرا یا ارائه می‌شود.
نقش معلم و مدیر در تحقق برنامه آغازین مدرسه
مدیران و معلمان با برنامه‌ریزی هفتگی، تخصیص نقش به دانش‌آموزان و فراهم کردن فضای امن و پذیرا، «برنامه آغازین مدرسه» را به تجربه‌ای تربیتی تبدیل می‌کنند. معلم راهنما وظیفه دارد تا دانش‌آموزان را در اجرا شریک کند، ارزیابی‌های ساده از اثرگذاری برنامه انجام دهد و بازخورد والدین را دریافت و بازتاب دهد.
تضمین مشارکت دانش‌آموزان و خانواده‌ها
برای پایداری «برنامه آغازین مدرسه» لازم است مشارکت فعال خانواده‌ها و تشکل‌های دانش‌آموزی فراهم شود. ارتباط مستمر با والدین درباره اهداف نشا و دعوت از خانواده‌ها برای حضور در مناسبت‌های خاص، حس مالکیت جمعی را تقویت می‌کند.
سنجه‌های ارزیابی اثربخشی برنامه آغازین مدرسه
شاخص‌های عملی برای سنجش موفقیت «برنامه آغازین مدرسه» شامل افزایش حضور و به‌موقع آمدن، کاهش رفتارهای تنش‌زا، ارتقای روحیه کلاس و بازخورد مثبت دانش‌آموزان و والدین است. اندازه‌گیری دوره‌ای و ساده‌سازی گزارش‌ها به مدیران کمک می‌کند روند را اصلاح کنند.
موانع اجرایی و راهکارهای ساده برای عبور از آن‌ها
- مقاومت به تغییر در سطح مدرسه: آغاز با نمونه‌های پایلوت کوچک و نمایش نتایج ملموس؛
- کمبود منابع زمانی یا فضای فیزیکی: طراحی برنامه‌های ۱۰–۱۵ دقیقه‌ای و استفاده از فضای باز یا سالن چندمنظوره.
توصیه‌های عملی برای شروع سریع طرح (دو اقدام کلیدی)
- تدوین تقویم چهار هفته‌ای «برنامه آغازین مدرسه» با مشارکت دبیران، دانش‌آموزان و اولیا؛
- اجرای پایلوت یک هفته‌ای در چند کلاس و جمع‌آوری بازخورد جهت اصلاح و تسری به مقیاس مدرسه.
جمع‌بندی
«برنامه آغازین مدرسه (نشا)» فرصتی کم‌نظیر برای تبدیل صبحگاه از آیینی تکراری به فضایی مؤثر تربیتی است. با تمرکز بر خلاقیت، مشارکت دانش‌آموزی، و تعامل خانواده و مدرسه، نشا می‌تواند نه تنها نشاط روزانه را افزایش دهد بلکه زمینه‌ساز تربیت شهروندان مسئول، شاد و آگاه به هویت ملی و دینی باشد. اجرای هوشمندانه و ارزیابی مستمر «برنامه آغازین مدرسه» کلید تبدیل این شیوه‌نامه به تجربه‌ای پایدار و مؤثر در مدارس کشور است.
About the Author
محمدرضا صبوری، از روزنامه‌نگاران باسابقه و متعهد در تیم تحریریه مجله خبری است. او با سال‌ها تجربه در عرصه رسانه، به عنوان یک تحلیلگر و گزارشگر قابل اعتماد شناخته می‌شود. صبوری به دلیل دقت، دانش و تخصص خود در پوشش اخبار مهم، به یکی از ستون‌های اصلی تیم تبدیل شده است.